O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Kuch va o‘zgaruvchan massaning bog‘liqligi.
Rasm.4.

F

Zona A

Zona B

M

узининг тезлиги


Rasm 5

Sportchining tana massasi qancha katta bo‘lsa, uning kuchi ham oshib boradi.

Muskul kuchi va sportchining vazni. Har xil vazindagi kishilarning kuchini taqqoslash uchun nisbiy kuch tushunchasini qullaydilar. Nisbiy kuch deb - 1 kg tana ogirligiga teng keladigan absolyut kuchga aytiladi. Absolyut kuch deganda, biz insonni o‘z tana og‘irligiga nisbatan ko‘rsatiladigan kuchini aytamiz. Ayrim muskul guruhlari bilan ayrim harakatlarni bajarishda ham absolyut kuchni tushinishimiz mumkin. Masalan: shtangani jim qilishda, yoki dinamometrda kuchni sinash, o‘lchash.
Kuch qobiliyatini tarbiyalash vazifalari:
Jismoniy sifat tariqasidagi kuchni tarbiyalashning umumiy vazifasi harakatning turli faoliyatlarida uni har tomonlama rivojlantirish va yuqori imkoniyatlarga ta’minlashdan iboratdir.
Xususiy vazifalar:
1. Qobiliyatga erishish va uni takomillashtirish, kuchning asosiy turlari statik va dinamik, o‘ziga xos kuch va tezkor kuch, yenguvchi va yengiluvchi turlarini amalga oshirish;
2. Harakat apparatining hamma muskul guruhlarini kuchga nisbatan garmonik mustahkamlash;
3. Turli sharoitlarda kuchdan oqilona foydalanish qobiliyatini rivojlantirish.
Undan tashqari konkret sharoitlarga bog‘liq holda kuchni maxsus tarbiyalash bo‘yicha spetsifik vazifalar hal etiladi.
NISBIY KUCh = absolyut kuch, tana og‘irligi;
Irg‘itishda, og‘ir atletikada, kurashda, boksda, qarshilikni yengishda absolyut kuch katta rol o‘ynaydi. Yugurishda, sakrashda, gimnastikada esa nisbiy kuch katta rol o‘ynaydi. Bir xil trenirovka qilgan sportchilarda har xil og‘irliklarda og‘irlikni oshishi bilan absolyut kuch ortib, nisbiy kuch kamayadi. Misol: (jadval 2)


2- jadval

Vazn	Absalyut kuch	Nisbiy kuch
52kg	247,5kg	4,76kg
67,5kg	252,5kg	4,56kg
82,5kg	350kg	4,54kg
90,0kg	387kg	4,24kg
159kg	425kg	2,75kg

Kuchni tarbiyalash dagi vazifalar. Umumiy vazifa quyilishi - bu kuchni tarbiyalash jarayonida inson har tomonlama rivojlanishi (sportda, mehnatda va h.k.), ma’lum natijalarga erishishi. (jadval 3)
Kuchni trabiyalashda - qo‘llaniladigan vositalar asosan 2 xil gruppaga bo‘linadi:
1. Tashqi qarshilik bilan bajariladigan mashqlar: a) buyumlar og‘irligi bilan bajariladigan mashqlar (tosh, gantel va h.k.); b) raqibning qarshiligi bilan bajariladigan mashqlar; v) o‘ґziluvchan, egiluvchan buyumlar qarshiligi bilan bajariladigan mashqlar; g) tashqi muhit kamchiligi bilan bajariladigan mashqlar.

3– jadval