O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti “Himoyaga ruxsat etilsin”

5. Injenerlik grafikasi. (
O‘quv qo‘llanma. Mualliflar Sh.Murodov, 
D.Qo‘chqarova, M.Jurayev, B.Xaitov – Toshkent: “Sano-standart” nashriyoti, 
2013.-176b.) 

---

43 
Mazkur o‘quv qo‘llanmada geometrik shakllarning o‘zaro
vaziyatlariga 
nisbatan tegishli pozitsion va metrik masalalar yechilgan. Gidrotexnik 
inshootlarning nishab tekisliklarini o‘zaro va topografik sirt bilan kesishish 
chiziqlari orqali tuproq ishlari chegaralari aniqlangan. Har xil konstruksiyali 
inshootlarning nishab tekisliklarini o‘zaro va tekis yer sirti bilan kesishish 
chiziqlarini yasash usullari keltirilgan. Ikki gidrotexnik inshootning o‘zaro va yer 
sirti bilan bog‘lanish chiziqlari aniqlangan.
Bu o‘quv qo‘llanama asosan Gidrotexnika inshootlar va nasos stansiyalaridan 
foydalanish, 5450400 hamda Suv xo‘jaligi melioratsiyasi 5450200 yo‘nalishlari 
bakalavriyat talabalari uchun mo‘ljallangan. Undan “Chizma geometriya va 
muhandislik grafikasi” fani o‘qitiladigan universitet va pedagogika instituti va 
ayrim oliy texnika o‘quv yurtlari talabalari va suv inshootlarini loyihalash 
isntitutlari xodimlari ham foydalanishlari mumkin. 
Ushbu qo‘llanmada topografik chizmachilik qo‘llanmasidagi kabi, son belgili 
proyeksiyalar,topografik sirtda turli inshootlarni qurishda tuproq ishlari
chegaralarini grafik usulda aniqlashdan tashqari, gidrotexnika inshootlarini o‘zaro 
va ularni topografik sirtga bog‘lashga doir ma’lumotlar batafsil keltirilgan.
 
6. Grafik tasvirlash asoslari. 
(O‘quv qo‘llanma. Mualliflar Sh.K.Murodov, 
N.E.Tashimov. “Navro‘z” nashriyoti Toshkent-2013)
 
Ushbu o‘quv qo‘llanmada Qadimgi Misr, Gretsiya hamda Uyg‘onish davri 
Yevropa olimlarining geometriya sohasidagi ayrim tadqiqod ishlari haqidagi 
ma’lumotlar keltirilgan. yevropada Uyg‘onish davrida klassik geometriya faning 

---

44 
rivojlanishi va chizma geometriyaning paydo bo‘lishi hamda o‘qitilishi masalalari 
bayon etilgan. 
Rossiya, Ukrina olimlarining chizmachilik va amaliy geometriya bo‘yicha 
ilmiy tadqiqod ishlari to‘g‘risida ma’lumot berilgan. Markaziy Osiyoda yashab 
o‘tgan allomalarning geometriya sohasidagi tadqiqod ishlari haqida ayrim 
ma’lumotlar berilgan. Shuningdek, Respublikamizda chizma geometriya va 
muhandislik grafikasi fanlarining o‘qitilishi haqida tarixiy ma’lumotlar berilib, 
mamlakatimiz Oliy texnika, pedagogika bilim yurtlarida turli yillarda grafika 
fanlaridan dars bergan va bu fanlar bo‘yicha dastlabki o‘quv adabiyotlarini 
yaratgan olimlar hamda hozirgi kunda faol ishlab kelayotgan professor 
o‘qituvchilar faoliyati haqida ma’lumotlar bayon etilgan. Respublikada ilmiy ishlar 
bilan shug‘ullanuvchilar uchun geometric grafika fanlarining taraqqiyot 
yo‘nalishlari keltirilgan.
O‘quv qo‘llanma O‘zbekiston Respublikasi oliy o‘quv yurtlarining 5140700- 
Tasviriy san’at va muhandislik grafikasi yo‘nlishi bo‘yicha ta;lim oladigan 
bakalavriat talabalari, magistrantlar va grafika fanlari o‘qituvchilari uchun 
mo‘ljallangan, undan maktab va KHK o‘qituvchilari foydalanishlari mumkin.