O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

И.Х. Шарова ЗООЛОГИЯ БЕСПОЗВОНОЧНЫХ. Москва, ”Владос”, 2004.-592 s. 
108-121 betlar mazmun mohiyatidan foydalanildi.

---

G‟ovaktanlilar filogeniyasi.
G‘ovaktanlilar - juda qadimgi organizmlar. Ularning 
qazilma qoldiqlari kembriy va proterozoy jinslari tarkibida uchraydi. G‘ovaktanlilar tuzilishining 
ko‘pgina xususiyatlari, ya‘ni to‘qima va organlarini ixtisoslashmaganligi, ularning juda sodda 
tuzilganligidan darak beradi. 
G‘ovaktanlilarning parenximula lichinkasi Mechnikov ko‘rsatib o‘tgan fagotsitellaga juda 
o‘xshash bo‘ladi. Fagotsitellani o‘troq yashashga o‘tishi tufayli g‘ovaktanlilar paydo bo‘lgan 
deyish mumkin. Lekin g‘ovaktanlilar embrion yaprokdarini teskari ag‘darilishi tufayli, ularning 
tashqi qavatidagi xivchinli hujayralari botib kirib, ichki yoqachali xivchinli qavat - 
xoanotsitlarni, ichki hujayralar esa tashqi dermal qavatni hosil qiladi. Bu dalillar g‘ovaktanlilar 
hayvonot 
olami 
evolyutsiyasining 
dastlabki 
davrlarida, 
ya‘ni 
embrion 
va-rakdari 
shakllanishining boshlang‘ich davrlarida hayvon-larning umumiy shajarasidan ajralib, mustaqil 
rivojlanishga o‘tgan hayvonlar ekanligini isbot etadi.