O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

ikkinchi topshiriq
 
nutqi tо„liq rivojlanmagan bolalar uchun yanada katta qiyinchilik tug„dirdi. Barcha 
bolalarga  "Qizcha  nima  qildi?"  degan  savol  bilan  murojat  etilishiga  qaramay, 
tekshirilayotgan  bolalardan  faqat  uchtasigina  gapni  har  uchchala  rasmlarning 
ketma-ketligi asosida mustaqil tarzda tuza oldi. Qolgan tekshiriluvchilarga tushirib 
qoldirilgan rasmlarni kо„rsatgan holda topshiriq qayta tushuntirildi, lekin topshiriq 
qayta takrorlangandan keyin ham 7 bola har uchchala ma‟nodosh zanjirni hisobga 
olib  jumla  tuza  olmadi.  Kо„pchilik  bolalarda  yaqqol  ifodalangan  sintaktik 
qiyinchiliklar kuzatildi, 2 bola esa topshiriqni bajara olmadi.  
Masalan: Qiz savat olib boqqa bordi. (Shoirov Bexruz, 5
 
yosh)  
Turli  shakldagi  hikoyalarni  tuzishga  qaratilgan  keyingi  topshiriqlarni 
baholashda  biz  tomondan  bolalarning  hikoya  qilish  malakalarini  egallaganlik 
darajalarini  xarakterlovchi  qator  umumiy  kо„rsatkichlar  e‟tiborga  olindi.  Hikoya 
tuzishdagi  mustaqillik  darajasi,  bayonning  bog„langanligi,  ketma-ketligi  va 
tо„liqligi,  asosiy  materialga,  ya‟ni  matnga,  kо„rgazmali  tasvirlangan  syujetga  va 
berilgan  nutqiy  topshiriqqa  mazmun  jihatidan  mos  kelishi,  shuningdek  jumlali 
nutqning  о„ziga  xosligi  aniqlandi.  Hikoya  tuzish  jarayonida  bayon  etishdagi 
tо„xtalishlar,  uzoq  muddatli  pauzalar  kabi  qiyinchiliklar  paydo  bо„lgan  hollarda 

---

55 
 
rag„batlantiruvchi, 
yunaltiruvchi 
va 
aniqlashtiruvchi 
ketma-ket 
savollar 
kо„rinishidagi yordamdan foydalanildi. 
Tuzilishi  jihatidan  sodda  va  hajmiga  kо„ra  katta  bо„lmagan  tanish 
"Bо„g„irsoq”  ertagi  matnini  sо„zlab  berishga  qaratilgan