O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

Monoplakoforalar (Monoplacophora) sinfi 
Monoplakoforalar  qazilma  qoldig‘i  kembriy,  silur  va  devon  yotqiziqlarida  uchraydi. 
Ularning chig‘anog‘i qubba, likopcha yoki spiralsimon shaklda bo‘lgan. Bu sinfning yagona tirik 
vakili  neopilina  -  Neopilina  galatheae  1952  yilda  Tinch  okeani  Sharqiy  qismida  3590  m 
chuqurlikda  topilgan.  Neopilina  tana  diametri  3  sm  gacha  bo‘lib,  qonusga  o‘  xshash  chig‘anoq 
bilan qoplangan. Tanasi kichik bosh, ancha baland gavda va diskka o‘xshash kengaygan oyoqlan 
iborat  (92-rasm).  Boshi  gavdasidan  aniq  ajralmagan.  Og‘zining  oldingi  tomonida  bir  juft 
paypaslagichlari  va  velum  deb  ataladigan  teri  burmasi  bo‘  ladi.  Ko‘zlari  rivojlanmagan. 
Velumning uchki qismida joylashgan bir juft paypaslagichlari kimyoviy sezgi organlari bo‘ladi. 
Neopilina mantiyasi tanasi atrofida xalqa shaklida joylashgan; boshi, oyog‘i va chig‘anog‘ining 
chetlarini  o‘rab  turadi.  Mantiyasi,  boshi  va  oyog‘i  orasidan  ancha  keng  mantiya  egati  o‘tadi. 
Keng  va  yassi  tovondan  iborat  oyog‘i  boshining  keyingi  tomonida  joylashgan.  Muskullari 
metamer  joylashuv  xususiyatga  ega.  Oyog‘I  ikki  yonida  esa  5—6  juft  patsimon  jabralari 
joylashgan. 
Hazm  qilish  sistemasi  halqum,  qizilo‘ngach,  oshqozon,  o‘rta  va  orqa  ichakdan  iborat. 
Halqum  qirg‘ichi  shoxsimon  tishchalar  bilan  qoplangan.  Qon  aylanish  sistemasi  yurak  va  qon 
tomirlaridan  iborat.  Yuragi  bir  juft  qorincha  va  ikki  juft  yurakoldi  bo‘lmasidan  tashkil  topgan. 
Ayirish  sistemasi  6  juft  buyraklardan  iborat.  Ulardan  ikki  jufti  perikardiydan,  qoplgan    4  jufti  
selomik  bo‘shliklardan  boshlanadi.  Buyraklar  yo‘li  jabralar  yaqinida  mantiya  egatchasiga 
ochiladi. Nerv sistemasi yonbosh nervlilarga o‘xshash tuzilgan. Boshida bir juft paypaslagichlar, 
ulardan orqaroqda bir juft kimyoviy sezgi organlari bor. 
Dorzal  selomning  bo‘lishi,  qon  aylanish  va  nafas  olish  sistemasi  organlarini  metamer 
joylashganligi neopilinani tuban tuzilganligini ko‘rsatadi.