O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti filologiya fakulteti

3-bob. “Gamlet”ning o`zbekcha tarjimalarida badiiy tasvir vositalari………54 

3.1. Metaforalarning lisoniy tahlili……………………………………………..54 

3.2. O`xshatishlarning lisoniy tahlili…………………………………………...59 

3.3. Sifatlashlarning lisoniy tahlili……………………………………………..67 

Umumiy xulosalar…………………………………………………………….71 

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati…………………………………………74 

 

 

 

 

 

---

4 

 

KIRISH  

Mavzuning dolzarbligi.  Bugungi  kunda  mamlakatimizda  kitobxonlik 

madaniyatini rivojlantirish, badiiy adabiyot durdonalarini va, umuman, har qanday 

sohadagi adabiyotlarni nashr etish va kitobxonlarga, ilm ahliga etkazish masalasiga 

katta e`tibor qaratilmoqda. Chunki shaxsan prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev 

tashabbusi bilan kitobxonlik masalasi kun tartibiga qo`yildi, bu borada joriy yilning 

12-yanvarida “Kitob mahsulotlarini chop etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, 

kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ`ibot qilish 

to`g`risida komissiya tuzish to`g`risida” farmoyish e`lon qilindi. Demak, 

ma`naviyatga, badiiy adabiyotga bo`lgan e`tibor yanada kuchaydi. Nafaqat o`zbek 

adabiyoti, balki jahon adabiyoti namoyandalari ijodiga, asarlariga bo`lgan e`tibor 

yanada oshdi.  

Jahon adabiyotining eng mashhur namoyandalaridan biri – asarlari bir necha 

marotabalab o`zbek tiliga o`girilgan buyuk so`z san`atkori Vilyam Shekspirdir. 

Vilyam Shekspir asarlari dunyoning juda ko`p tillariga tarjima qilingan. Uning 

asarlaridan “Hamlet” arman tiliga 8 marta, “Otello” 7 marta, “Makbet” 6 marta, 

“Romeo va Juletta” 5 marta, “Qirol Lir” 4 marta o`girilgan. 

     Vilyam Shekspir asarlari 400 yil oldin yozilganligiga qaramay, hayotiyligi, 

umuminsoniy qadriyatlar tarannum etilganligi,   insoniyatni hamon qiynab 

kelayotgan xiyonat, razillik, ikkiyuzlamachilik, vijdonsizlik, adolatsizlik kabi 

illatlarning fosh etilishi kabi motivlar buyuk dramaturgning asarlari o`lmasligini 

belgilaydi.  

       Shekspir asarlari tarjimalarining qiyosiy tahlili borasida tarjimashunoslikka 

oid tadqiqotlarda bir qator fikrlar bildirilgan. Biroq “Hamlet” asarining o`zbek 

tilidagi tarjimalari o`ziga xos til xususiyatlariga ham ega. Shekspirning san`atkorona 

so`z qo`llash mahorati orqali uning asarlari o`lmas san`at asarlari sifatida yashab 

kelmoqda. Ayniqsa, “Hamlet” targediyasi personajlar nutqining o`ziga xosligi, 

tasvirning o`tkirligi, syujetning keskinlashib borishi bilan alohida ajralib turadi.  Shu 

---

5 

 

nuqtayi nazardan kelib chiqqan holda, dissertatsiyaning mavzusi ham dolzarb 

masalalardan biri hisoblanadi.