O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti

Savdo siyosatining moliyaviy usullari: Subsidiyalar 
Litsenziyalashga qo’shimcha ravishda, davlat milliy tovar ishlab 
chiqaruvchilarni bevosita va bilvosita subsidiyalar tizimi, ya’ni mamlakat 
byudjetidan ayrim korxonalarga va mahalliy hokimiyat organlariga dotatsiyalar 
berish orqali rag’batlantirishi mumkin. Bundan maqsad arzon import tovarlari 
raqobatidan himoya qilish, eng asosiysi - milliy sanoat va qishloq xo’jaligi 
mahsulotlarini xorijga eksport qilishni rag’batlantirishdan iborat. Bu vaziyatda 
bevosita subsidiyalar pul ko’rinishidagi mablag’ni, bilvosita subsidiyalar esa 
imtiyozli shartlarda kreditlash, soliqqa tortish, xavf-xatarni sug’urtalash bo’yicha 
davlat tomonidan kafolatlash, davlat xazinasi hisobidan eksport qilinadigan 
tovarlarni tashqi bozorlarda reklama qilish kabilarni nazarda tutadi.
GATT (UST) qoidalariga muvofiq, a’zo-mamlakatlar o’rtasidagi savdoda 
bevosita eksport subsidiyalaridan foydalanish ta’qiqlangan. Yevropa Ittifoqi 
doirasida qishloq xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishga bevosita eksport 
subsidiyalari berish bundan mustasno. Yuqorida ko’rsatilgan qoidalarning buzilishi 
import qilayotgan mamlakatga kompensatsiyalovchi import bojlari olish orqali 
javob choralar ko’rishga asos bo’ladi. Bu bojlar UST arbitrajida bahs hal etilgunga 
qadar saqlanadi.

---

Eksport subsidiyalari miqdori rivojlangan mamlakatlarning qayta ishlash 
sanoati eksporti qiymatining 1 foizidan oshmaydi, biroq ayrim tovar guruhlari 
uchun, ayniqsa, rivojlanayotgan va o’tish davri iqtisodiyotli mamlakatlarda bu 
me’yor juda katta miqdorga yetishi mumkin.
Savdo siyosatining moliyaviy usullari: Eksport kreditlari 
Eksport kreditlari tashqi savdo siyosatining moliyaviy usuli bo’lib, u milliy 
firmalar eksporti rivojlanishini davlat tomondan moliyaviy rag’batlantirishni 
nazarda tutadi. 
Eksport kreditlari quyidagi ko’rinishda bo’lishi mumkin: 
•
Milliy eksportyorlarga subsidiyalashgan kreditlar — davlat banklari 
tomonidan bozor stavkasidan past stavkada kreditlar berilishi; 
•
Xorijiy importyorlarga davlat kreditlarini berilishi, ya’ni kredit 
bergan mamlakat tovarini sotib olish sharti bilan; 
•
Milliy eksportyorlarni eksport risklaridan sug’urtalash. 
Eksport kreditlari: qisqa muddatli, o’rta muddatli va uzoq muddatli bo’lishi 
mumkin.
Eksport kreditlari bo’yicha eng yirik uyushmalardan biri Eksport krediti guruhi 
– Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti doirasida eksportni kreditlash 
bo’yicha hukumat va agentliklar vakillari guruhi hisoblandi. Bu guruh 2 yil va undan 
ortiq muddatli eksport kreditlarini tartibga soladi. Ikkinchi yirik tashkilot Bern 
ittifoqi, ya’ni kreditlar va investitsiyalarni sug’urtalash bo’yicha xalqaro ittifoqdir.
Eksport kreditlariga ba’zi hollarda boshqa davlatlarga tashqi yordam sifatida 
qaraladi.