O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti «Geografiya» kafedrasi

Yer omili
. Bu tabiiy omil bo'lib, unga tabiiy boyliklar, foydali qazilmalar, 
haydaladigan yerlar, bog'lar, o'rmonlar va h.k. kiradi. 
Kapital omili
. Bu tovar ishlab chiqarishda va xizmat ko'rsatishda 
ishlatiladigan ne'matlar majmuasidan iborat. Kapital juda ko'p qir-ralarga ega. U 
ma'lum miqdordagi pul, inson qobiliyati, malaka va ma'lumot bo'lishi mumkin. 
Tadbirkorlik omili
. Bu omil ikki qismdan iborat. 1. Tadbirkorlik faoliyati, 
bunda tashabbus, topqirlik, tavakkalchuikdan foydalanish ko'zda tutiladi. 2. 
Tadbirkorlik qobiliyati inson kapitalining muhim turi bo'lib, u ne'matlar yaratish va 
xizmatlar ko'rsatish uchun boshqa omillarni muvofiqlashtirish va uyg'unlashtirish 
faoliyatini o'z ichiga oladi. 
Moddiy ishlab chiqarish
— moddiy shakldagi mahsulotlarni, masalan, 
oziq-ovqat, kiyim-kechak, turarjoy va boshqalarni yaratish hamda ishlab chiqarish 
uchun zarur bo'lgan xizmatlar ko'rsatish. Masalan, yuk tashish, yo'l xizmati 
ko'rsatish, ishlab chiqarish ax-borotini uzatish va hokazolar. Mazkur sohaga 
sanoat, transport, aloqa, qurilish, qishloq xo'jaligi va boshqa shu kabi tarmoqlar 
kiradi. 
Nomoddiy ishlab chiqarish
— moddiy shaklga ega bo'lmasa-da, aholi 
uchun zarur xizmatlarni o'z ichiga oladi. Mazkur sohaga jismoniy tarbiya, sport, 
bilim berish, madaniy-maishiy va tibbiy xizmat ko'rsatish kabilar kiradi. 
Geosiyosat
— turli siyosiy jarayonlarning geografik sharoit (muhit)ga 
bog'liq holda rivojlanishini o'rganadigan fandir. XX asrda dunyo siyosiy 

---

137 
xaritasining tubdan o'zgarishi, hududiy, ijtimoiy-ekologik va demografik 
muammolarning keskinlashuvi geosiyosat faniga bo'lgan e'tiborni kuchaytirib 
yubordi. 
Geostrategik mintaqa
jaxon siyosiy makonining bir qismi bulib , u o`ziga 
xos hududga , savdo va madaniy – mafkuraviy aloqalarning o`ziga xos
xususiyatlari bilan ajralib turadi. Geostrategik mintaqa esa geostrategik
mintaqaning bir qismi bulib , maydoni uncha katta bo`lmasa xam , siyosiy,
iktisodiy va savdo aloqalarining yuqori darajadagi sur‘ati bilan ajralib turadi 
(Evropa, Amerika, Xitoy, Janubi SHarqiy Osiyo va boshqalar). Geosiyosiy 
mintaqa o`z navbatida davlatlar chegaralari bilan mos tushuvchi siyosiy 
rayonlarga bulinadi.
hi siyosiy rayonlarga bulinadi.