O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti umumiy tilshunoslik

Allegoriya
–yunoncha so`z bo`lib qochiriq, kesatiq degan ma‘noni bildiradi. Bu trop ham 
so`zlarning ko`chmia ma‘nosiga asoslanadi. Ijodkor mavhum tushunchalar to`g‘risida aniq 
tasavvur hosil qiliSh niyatida uni biror xususiyati bilan yaqinlaShadigan narsalar orqali 
tasvirlaydi. Mumtoz Shoir Gulhaniyning
“
Zarbulmasal‖ asari allegoriyaga asoslangan. Unda 
―Tuya bilan bo`taloq‖, ―ToShbaqa bilan chayon‖, ―Maymun bilan najjor‖ kabi masallardagi 
obrazlar allegorik obrazlardir. 
Maqollarda allegoriya ko`plab uchraydi. Masalan, 
ko`rpangga qarab oyoq uzat, bo`yingga 
qarab to`n bich, men ne deyman, qo`bizim ne deydi 
kabilar. 
Simvol- qadimgi yunonlarda mahfiy bir taShkilot a‘zolarining bir –birlarini biliShlari uchun 

---

214 
qo`llangan shartli belgi.
Hayotiy voqea, tushuncha va narsalarning ifodasi uchun so`zlarni ma‘lum raviShda ko`chma 
ma‘noda ishlatishga simvol deyiladi. Ko`chma ma‘noda iShlatilgan nom qanedaydir bir 
xususiyati bilan ma‘lum hayotiy voqea va tushunchalarni eslatib turiShi kerak maalan: tong – 
quvnoqlik , yoShlik, baht ramzi. Akademik shoir G‘afur G‘ulomda tong g‘alaba ramzi. U ―Sen 
yetim emassan‖ She‘rida
―Tong yaqin, tong yaqin, oppoq tong yaqin‖ deb g‘alaba yaqinligiga iShoniShga 
chaqiradi.Hayotda simvol ko`p ishlatiladi.O`zbekiston gerbidagi Humo qushi-baht ramzi. 
Olimpiadadagi beSh halqa-beShta qit‘a ramzi, non-to`qchilik ramzi va hakozo. 
 
Jonlantirish-
jonsiz narsalarning inson kabi harakat qiladigan, fikrlaydigan, so`zlaydigan 
qilib tasvirlaniShi jonlantiriSh deyiladi: Masalan:
Shamollar esmoqda sovuq, berahm. 
YAproqlar pariShon kezar darbadar 
Qani kim biladi? Qani aytar kim? 
Kimning yo`llarini mo`ltirab kutar 
Uzilmasdan turgan uzumlar? (Xurshid Davron) 
Apostrofa. 
Bunda jonsiz narsa harakat qilmaydi, balki unga jonli narsadek murojaat 
qilinadi. Ya‘ni bu o`rinda jonlantirilayotgan narsa murojaat qilayotgan kishiga nisbatan nofaol 
holatda 
bo`ladi. 
Masalan,
Boshin eggay hamiSha 
Ostonangda Abdullo 
Eng oliy bahtim mening,
Onajonim, She‘riyat, 
Topgan toj-tahtim mening, 
Jonajonim, She‘riyat (A. Oripov) 
Bu misolda She‘riyat-apostrofa . Unga Shoir jonliday murojaat qilyapti. 
Xorijiy manbalar