O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti «Geografiya» kaferdrasi

Kartografik 
usul 
orqali o’rganilayotgan xodisa va voqeliklar 
umumlashtirilib, xaritaga tushiriladi. Bu esa geografiya fanining o’ziga xos mezoni 
ham hisoblanadi. CHunki, hudud ob’ekt sifatida ko’rilmasa 
va uni xarita yoki 
xarita-
sxemalarda aks ettirish imkoni bo’lmasa, u holda bunday tadqiqotning o’zi 
ham geografiyaga tegishli emas. Inson geografiyasi doirasida xaritalar asosan 
ijtimoiy-
iqtisodiy mazmunga ega: sanoat, qishloq xo’jaligi tarmoqlari, transpo
rt, 
aholi, uning milliy va hududiy tarkibi, shaharlar va qishloqlar to’ri va tizimi kabi 
xaritalar va xokazo. 
Geografik taqqoslash usuli
–
bu usul taqqoslanayotgan ob’ektlar uchun 
umumiy va o’ziga xos tomonini ochib beradi. Ammo taqqoslash usulida eng 
avva
lo ikki jihatga e’tibor qaratish lozim. Birinchidan, taqqoslanayotgan 
ob’ektlarning katta
-
kichikligi, o’z ko’lami jihatidan bir
-
biriga ma’lum darajada 
teng bo’lishi shart. Masalan, Toshkent bilan CHust shahrini yoki Ukraina 

---

respublikasining xo’jaligi bilan
Farg’ona vodiysi xo’jaligini taqqoslash ilmiy 
nuqtai-nazardan natija bermaydi. Ikkinchidan, taqqoslashda sinxron printsipdan 
yoki ayni paytda ikkala taqqoslanayotgan ob’ekt ko’rilsa, bu usul unumli va 
sermazmun bo’ladi.
Inson geografiyasi fani tadqiqotlarida 
tarixiy usul
keng qo’llaniladi. Mazkur 
usul ayni vaqtda barcha ijtimoiy-gumanitar fanlar tizimida va tabiiy fanlar tizimida 
ham muhim tadqiqot usuli hisoblanadi. “Inson geografiyasi” fanida tarixiy usul 
orqali ishlab chiqarish kuchlarining turli tarixiy bosqichlarda rivojlanishi, iqtisodiy 
aloqalar, xalqaro mehnat taqsimotining rivojlanishi va shakllanishi, xo’jalik va 
aholining hududlar bo’yicha joylashishi, tabiiy resurslarning o’zlashtirilishi, 
hududlarning aholi tomonidan o’zlashtirish holati, iqtis
odiyot tarmoqlarining 
rivojlanishi va joylashish xususiyatlari o’rganiladi. SHuningdek, tarixiy usuldan 
ishlab chiqarish kuchlarini yaqin va olis istiqbolda rivojlanish yo’nalishlarini 
belgilashda ham foydalaniladi.