O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti «Geografiya» kaferdrasi

o’troqligi
(foydalilik) koeffitsienti kabi jarayonlarni tahlil 
qilish muhim ahamiyatni kasb etadi. Jumladan, ma’lum aholi punktiga kelgan va 
ketganlar qoldig’i (sal’dosi) quyidagicha aniqlanadi: 
P
—
kelganlar, 
V
—
ketganlar; 
V
P
M
q


; migratsiya hajmi es
a kelganlar va ketganlar yig’indisiga 
teng, ya’ni 
V
P
M
x


; migratsiya jadallik koeffitsienti -
;
1 0 0



S
V
P
M
JK
Bu 
yerda 
JK
М
—
migratsiya jadallik koeffitsienti, 
P
—
kelganlar, 
V
—
ketganlar, 
S
- 
hudud (aholi punkti) aholisining soni. U quyidagi yechimga ega. Masalan, 
Namangan viloyatiga 2012 yili boshqa mintaqalardan kelganlar soni 
—
P
= 4350 
kishi, ketganlar soni esa 
—
4428
V

kishi. 
Masalan, 
36
,
0
2379500
49000
2379500
100
8778
100
2379500
4428
4350







JK
М
Demak, 
JK
М
—0,36%, ya’ni Namangan viloyatining deyarli 0,36 foiz aholisi 
migratsiya jarayonida qatnashgan, degan xulosaga kelinadi. 
Migratsiya o’troqlik koeffitsienti 
100
'


V
P
М
K
O
formula asosida yechimga 
ega. Masalan, 
%
2
,
98
4428
435000
100
4428
4350
100
'







V
P
М
K
O
, ya’ni hududga 100 ta 
ketganga 98 ta kelgan, degan tushuncha hosil bo’l
adi.
Migratsiyaning demografik foydalilik koeffitsienti 
)
(
FK
М
quyidagicha 
hisoblanadi: 
%
88
,
0
8778
7800
100
4428
4350
4428
4350
100












V
P
V
P
М
FK
, 
demak, 
migratsiyada qatnashayotgan aholining -
0,88% foizi o’rnashib qolgan. Bu esa 
migratsiya jarayonining foydalilik koeffitsienti manfiy ya’ni kelganlardan 
ketganlar soni ortiqligini bildiradi. 
Reja:
1.
Aholi - ijtimoiy geografik tadqiqotlarning asosi ekanligi. Aholining ham 
ishlab chiqaruvchi, ham iste’molchilik roli.

---

2.
Aholini geografik o’rganish masalalari.
3.
Aholining geodemografik xolati. Aholi soni va uning o’sishi, joylashuvi. 
4.
Shaxar va qishloq aholisi. Urbanizatsiya jarayonlarining rivojlanishi.
5.
Aholi zichligi va uning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari.
6.
Aholi migratsiyasi va uning ijtimoiy oqibatlari 
7.
Er shari aholisi sonini o’sishini keltirilgan 1
-
jadval ma’lumotlari asosida 
doiraviy va ustinsimon diogrammalarini ishlang? 
8.
Ayrim qit’alar, materiklar va regionlar bo’yicha aholining o’rtacha 
zichligini 2-3-
jadval ma’lumotlaridan foydalanib kontur kartada ta’svirlang?