O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti

Silos va uning ahamiyati.
Silos 
germetik usulda tayyorlanadigan shirali 
ozuqadir. Silos tayyorlashda ro’y beradigan biologik hodisa - bu sut – bijg’ish 
jarayoni. Bu jarayon o’tish uchun o’simlik tarkibida qand moddasi etarli bo’lishi 
kerak. Sut- bijg’ish jarayonida sut kislotasi hosil bo’ladi, bu silosni mag’orlab va 
chirib ketmasligidan saqlaydi. 
Silos silosbop ekinlardan tayyorlanadi - makkajo’xori, jo’xori, kungaboqar, 
sudan o’ti, xashaki karam, perko, topinambur kabi ekinlardir. 
Silosni sifati yuqori bo’lishi uchun eng muqobil muddatda o’rish lozim. 
Ko’pchilik silosbop ekinlar gullash-sut-dumbul pishish davrida o’riladi. Yem-
xashak o’tlar boshoqlanish davrida, don-dondukkakli ekinlar pastki dukkaklar 
yetilganda o’riladi. O’rish muddati (yoki rivojlanish davri) silosning sifatiga ta’sir 
qiladi. 
Silosbop ko’kat 2 - 12 sm maydalanadi. Bu ko’katning namligiga bog’liq. 
Silosbop ko’katning namligi 70-75% namlik meyoridan ortiq bo’lsa somon 
yoki pichan qo’shiladi, namlik meyoridan kam bo’lsa shirali ozuqalar qo’shiladi 
(tuganakmevalilar, xashaki poliz ekinlar, ildizmevalilar). 
Silos maxsus qurilmalarda saqlanadi - bu zavodda ishlab chiqiladigan maxsus 
BS-16, BS-24 minoralar (bashni) yoki qazilmalar (transheya). Silos tarkibida ko’kat 
miqdori kam bo’lsa transheyada, ko’p bo’lsa minoralarda saqlanadi. 
Silosni va senajni sifati yuqori bo’lishida oradagi havo chiqib ketishi uchun 
ko’kat zichlashtiriladi. Usti havo, suv o’tmaydigan qilib germetik usulda yopiladi. 
Silos uchun ma’lum darajada issiqlik talab qilinadi. Silosni harorati 37 °C bo’lishi 
kerak. 
Silos sut ko’paytiradigan ozuqa.
Silosni bir yil saqlash mumkin. Silosni sifatini tuz, organik moddalar, 
vitaminli un, oqsilli moddalar solinib oshiriladi.Silos sifatiga Davlat andozalari 
mavjud. Bu ozuqalar sifati buzilganda qorayib va hidi noxush bo’lib qoladi, bu 
holatda mollarga berish mumkin yemas.
Qish oylarida chorva mollarini to’yimli, shirali ozuqa bilan tahminlash uchun 
senaj 
tayyorlanadi. Senaj tayyorlashda ro’y beradigan biologik hodisa - fiziologik 
quruqlik, senajining namligi, o’rtacha 50% buladi, bu namlikda mog’or zamburugi 
va chirish bakteriyalari rivojlanmaydi. 
Senaj - o’rib so’litilgan ko’p va bir yillik o’tlardan germetik usulda namligi 
50-55% bo’lgan yuqori sifatli oziqadir. Senajning sifati o’tlarni o’rish muddatiga 
bog’liqdir. Umuman dukkakli o’tlar shonalash davrida, qo’ng’irboshli o’tlar gullash 
davrida o’riladi. 
Senaj ham