O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti jismoniy madaniyat kaferdrasi «tasdiqlayman»

Mashg’ulotda, darsda, jismoniy mashqni o’qituvchining o’rniga oldindan 
tayyorlangan o’quvchini ko’rsatishiga quyidagi hollatlardagina ruxsat berilishi 
mumkin:
a) o’qituvchining salomatligini oqibati tufayli harakat faoliyatini ko’rsata 
olmasa; 
b) o’qituvchini mashqni ko’rsatishidagi holati safdagi o’quvchilarga nisbatan 
nokulay bo’lganda (masalan, boshi yerga qarab yoki o’quvchilarga orqasi bilan 
turib qoladigan holatlarda) o’quvchini ko’rsatishga jalb qilish mumkin; 
v) o’quvchi ongida harakatni butunlay bajara olmasligi haqidagi ishonchsizlik 
uning ongiga singib ulgurganda uni o’ziga ishonchini oshirish maqsadida shu 
o’quvchini mashqni boshqalarga ko’rsatib berishi tavsiya qilinadi; 
g) o’quvchi misolida mashq ijrosining individuallashgan texnikasini 
namoyishkorona bajarish kerak bo’lib qolgan taqdirda mashqni oldindan 
tayyorlangan o’quvchi orqali bajarib ko’rsatishga ruxsat beriladi. 
Ko’rsatishda o’qituvchi shunday nizomga rioya qilishi lozimki, u barcha 
o’quvchilarni boshqarish imkoniga ega bo’lsin. Butun sinf o’quvchilari bajarishini 

---

188 
turli tomondan kuzatish, o’quvchilarni nazoratda to’tish, mashqni faqat bir 
tomondan emas, yon tomondan, o’tirib, turib, oyoklarni qanday bukish, to’g’rilash 
va boshqa ko’rinishlarda ko’rsatib berish bilan o’qitish tizginini qo’lida tuta bilishi 
muhim. 
Harakatni o’qituvchi tomonidan noto’g’ri bajarilganligini izohlashning 
o’rinliligi, zaruriyat hosil bo’lgan holatlar: 
-
o’quvchi o’zi bajarilgan mashq texnikasining ijrosiga tankidiy qarashni 
bilsa; 
-
o’z harakatlarini taqqoslash, solishtirish malakasiga ega bo’lsa; 
-
mashqni tahlil qilish bilan ko’rsata olsa, ko’rsatish idealga yaqin darajada, 
o’quvchini tanqid, mashara qilish maqsadida bo’lmasa, mashqni ko’rsatish samara 
beradi. 
-
“Oynada” aksini ko’rgandek ko’rsatuvlar faqat sodda harakatlar, asosan, 
umumiy rivojlantiruvchi mashqlarni ko’rsatishda qo’llanilishining foydasi yuqori. 
Qiyin harakatlarni bu usulda ko’rsatish qoidaga ko’ra ijroning tabiiyligining, 
yengilligining yo’qolishiga sabab bo’lishi amaliyotda isbotlangan.