O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Ionlashtiruvchi nurlanish ta’siridan himoyalanish 
Jamoaviy himoya.
Bu GOST 12.4.120-83 bilan belgilanadi «Ionlashuvchi 
nurlanishdan jamoaviy muhofaza vositalari. Umumiy talablar». Unga asosan 
jamoaviy muhofaza vositalari bo‘lib harakatlanadigan va harakatlanmaydigan 
himoya ekranlari, ionlashuvchi nurlanish manbalarini tashuvchi va saqlovchi 
hamda radiaktiv moddalarni (chiqindilarni) yig‘uvchi va olib ketuvchi 
konteynerlar, himoya seyflari va bokslari hisoblanadi. 
Ionlashuvchi 
nurlanish 
manbalari 
bilan 
ishlashda 
xavfli 
zona 
ogohlantiruvchi va ta’qiqlovchi yozuvlar va belgilar bilan ko‘rsatilishi kerak (5.6-
rasm). Harakatlanadigan va harakatlanmaydigan himoya ekranlari ish joylarida 
nurlanishning ruxsat etiladigan miqdorigacha pasaytirish uchun xizmat qiladi. 
Agarda ish ionlashuvchi nurlanishlar bilan maxsus binoda-ishchi kamerada 
o‘tkaziladigan bo‘lsa ekrani sifatida himoya materiallaridan qilingan uning 
devorlari, pol va shiplari xizmat qiladi. Bunday ekranlar doimiy hisoblanadi. 
Harakatlanuvchi ekran sifatida nurlarni yutuvchi yoki kuchini kamaytiruvchi turli 
xil to‘siqlar ishlatiladi. 

---

119
Radiatsion xavfli zonani ko‘rsatuvchi belgilar. 
To‘siqlar qalinligi ionlashuvchi nurlanish turiga, himoya materialining 
xususiyatiga va nurlanishni kamaytirish soni(turli)ga bog‘liq. 
 
 
 
 
 

---

120
Mavzu №14 
Radiatsiyaviy avariya sodir bo‘lganda xavfsizlikni 
ta’minlash prinsiplari 
 
O’quv savollari: 
1.
Radiatsiyaviy avariya sodir bo‘lganda aholini va hududlarni muhofazalash. 
2.
Radiatsiyaviy avariya sodir bo‘lganda xavfsizlikni ta’minlash prinsiplari.