O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

 

---

203
Teri qoplamalariga sanitar ishlov berish
Terini nurlanishdan saqlash uchun sanitar ishlov beriladi. Buni qisqa muddatda 
o‘tkazish kerak. Teridagi radioaktiv moddalarni ketkazish zarur. Sanitar ishlov berish 
qisman va to‘liq bo‘lishi mumkin.
Teridagi radioaktiv modda quruq tampon bilan artilganda 70 % gacha, suv yoki 
qor bilan artilganda 90% gacha va suv sovun yoki boshqa yuvish moddalari bilan 
ishlanganda 98% gacha ketadi.
Terining ochiq joylariga (qo‘l, yuz, bo‘yin va ko‘z) sanitar ishlov berish suv 
bilan yuviladi. Bunda ko‘zga, og‘izga, burunga ifloslangan suvni tushishiga yo‘l 
qo‘ymaslik kerak. Terilar yuvilada, artiladi. Og‘iz va burunlar toza suv bilan 
chayiladi.
Sanitar ishlov berishga suv yetishmagan taqdirda doka va shunga o‘xshash 
materiallar bilan joyni artiladi. Bunda artish materialini bir tomonlama, asosan 
yuqoridan pastga tomon harakatlantirish kerak.
Qish vaqtlari ishlov berish uchun ifloslanmagan qor ishlatilsa bo‘ladi. Yoz 
vaqtlari oqar suvdan foydalanish mumkin.
To‘liq sanitar ishlov berish maxsus sanitar o‘tkazish punktlarida amalga 
oshiriladi. 
Odatda radioaktiv ifloslanishga tananing ochiq joylari yo‘liqadi. Shuning uchun 
sanitar ishlov berish sifatida dush qabul qildirish tavsiya etilmaydi. Bu radiatsion 
moddalarni tananing boshqa joylariga tarqalishiga sabab bo‘lishi mumkin. Shu 
sababli ifloslangan joyni yuvish ishlari rakovina ustida o‘tkazish maqsadga muvofiq. 
Bunda bosimli suvni ishlatish ifloslanishni 70-90 % gacha ketkazadi.
Ifloslangan joyni sanitar ishlovidan so‘ng dush qabul qildirish mumkin, tanani 
quritiladi. Shundan so‘ng terining quruq joylarida radiometriya o‘tkaziladi.
Agarda radiometriya natijasi ifloslanganlikni ruxsat etiladigan miqdordan 
yuqoriligini ko‘rsatsa sanitar ishlov berish 3 martagacha takrorlanishi mumkin. 
Undan ko‘p ishlov berish teridagi o‘zgarishlarga sabab bo‘lishi mumkin. Bunda 
muolajani boshqa turlari bajariladi. Zararsizlantirishda maxsus vositalardan 
foydalanish tavsiya etiladi, masalan «Zashita» yoki «Radez» preparatlaridan 

---

204
foydalanish tavsiya etiladi, yuvish kukunlaridan foydalanish mumkin. Sanitar ishlov 
berish uchun organik erituvchilardan (benzin, atseton, etil spirti va b.) foydalanish 
taqiqlanadi. Ular radioaktiv moddalarni teri ichiga kirishiga sababchi bo‘ladi.
Poloniy, simob, vismut, yod bilan zararlanganda 1-3 %li solyan, limon 
kislotalari bilan ishlov berilsa bo‘ladi, ular kompleks hosil qiluvchilar hisoblanadi. 
Tananing shilliq qobiqlarini 2% li ovqat sodasi bilan ishlanishi tavsiya etiladi.