O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi navoiy davlat konchilik instituti navoiy viloyati o`rta maxsus kasb hunar

 
O`quvchining yakka tartibda bajaradigan ishlarida 55x185 mm va 15x185 
mm li burchak tamg`alari ishlatiladi. 55x185 mm li burchak tamg`asi 7-shaklda, 
tamg`alar kataklar bilan birgalikda forma 1 va forma 2 ko`rinishida 5, 6- shakllarda 
ifodalangan. 
5-shakldagi katakning birinchi grafasida chizmaning belgilanishini, (burchak 
tamg`asi o`lchami 55x185 mm), 2-grafada– detalning nomini, 3-grafada -uning 
materialini, 4 grafada – chizmani ishlagan tashkilot nomini (bu ma'lumotlar chizma 
pasporti hisoblanadi) GOST 2.104 YESKD ga asosan yoziladi. Bu yozuvlar 
chizmalarning barcha turlari uchun asosiy yozuv hisoblanadi. Bu yozuvlar hisob-
tushintirish xatida varaqning pastgi qismida joylashsa, chizma qog`ozlarida chizilgan 
kataklarning pastgi o`ng burchagida joylashtirilishi sandartlar talabiga asoslangan.
Agar bajarilayotgan ishda matn materiali umumiy ma'lumot ko`rinishida 
kelsayu, topshiriqning hamma qismini yoki ma'lum bir qismini egallab, shaklning 
hamma qismiga tegishli bo`lsa (yoki chizmada masalan: yig`ma chizma, mashina 
yoki uzelning umumiy ko`rinishi to`g`risida gap borsa), 3-grafada «yig`ma chizma» 
deb yoki topshiriqning nomi yoziladi, qolgan grafalar 11 va 12 shakllar kabi 
to`ldiriladi. Shunday burchak tamg`alari chizma joylashgan katakning pastgi o`ng 
burchagida, matn materialining «Mundarija» varag`i pastida hamda har bir yangi 
bo`lim boshlanish varag`ining pastidi chiziladi.
Ushbu paragrafda keltirilgan ma'lumotlarning xulosasi sifatida quyidagilarni 
keltirmoqchimiz. Fan o`qituvchisi-murabbiy tomonidan beriladigan «Musta'qil 
ishi» va «Seminar topshirig`i» kollej o`quvchisining yakka tartibda-o`zi bajarishi 
lozim bo`lgan musta'qil ish bo`lib, o`quvchini fan materiallarini chuqurroq 

---

18 
o`zlashtirish va mustahkamlashga yo`naltirishga qaratilgan. Ammo shuni qayd etib 
o`tish kerakki, agar «Musta'qil ish» yoki «Seminar topshirig`i» o`quv rejasida 
ko`rsatilgan bo`lsagina fan o`qituvchisi musta'qil vazifani berishga haqli, aks holda 
murabbiy o`z holicha o`quvchiga bunday toshiriqlarni yuklay olmaydi. Bunday 
hollarda savol tug`ilishi mumkin: agar o`quv rejasida musta'qil topshiriqqa soat 
ajratilmagan, u ko`rsatilmagan bo`lsa, o`quvchining bilimini mustahkamlash va 
bilimini tekshirish uchun unga qanday topshiriq berish mumkin? Bu muammoning 
yechimi oson ko`chadi. O`zlashtirishi talab darajasidagi o`quvchini bilimini baholab, 
o`zlashtirishi past o`quvchiga fanning malum bir bo`limi bo`yicha referat yozishni 
yoki kelgusi dars mashg`ulotigacha yechib kelish uchun masala hamda misol 
tariqasida yengil topshiriqlarni berish kifoya. Xuddi shu tartibda ishlab chiqarish 
bilan bog`liq bo`lgan amaliyot hisobotlarini yozishni ham o`quvchini ikkilanmasdan 
topshirish mumkin. 
Kollej o`quvchisining «Musta'qil ishi» va «Seminar topshirig`i» yoki 
o`xshash ishlari, ular muvafaqqiyatli himoya qilinganidan keyin kafedra arxivida ikki 
(o`quv) yil saqlanadi. Keyin esa arxivga mas'ul shaxslar va o`quvchining shunday 
ishlariga bog`liqligi bor shax'slarning ishtirokida «Yo`q qilish dalolatnomasi» yoki 
«Qayta ishlash xom-ashyosi dalolatnomasi» tuzishadi va saqlash muddati tugagan 
ishlar arxivdan chiqariladi. Standart kataklar, burchak tamg`alari va ularning 
o`lchamlari 5-shaklda hamda B ilovada keltirilgan. 

---

19