O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

Qurbonlik marosimi
. ―Xudo Ibrohimni sinab, unga: O‘zing sevadigan 
yagona o‘g‘ling Ishoqni olib Muriyo eriga ket. U erda Men senga aytadigan toqqa 
chiqib o‘g‘lingni qurbon qil,-dedi. Uch kun yurib, Ibrohim qurbonlik qilinadigan 
joyda o‘g‘li Ishoq(Islomda Ismoilni)ni o‘tin ustiga yotqizdi va pichoq bilan 
so‘ymoqchi bo‘ldi. Shu payt osmondan farishta uchib kelib: Ey Ibrohim, o‘smirga 
qarshi qo‘l ko‘tarma, unga hech yomonlik qilma. Men endi bilaman, sen Xudodan 
qo‘rqasan, yakkayu yagona o‘g‘lingni ham Mendan ayamading, - dedi. Ibrohim bir 
orqasiga burilib qarasa, chakalakda shoxlari o‘ralib qolgan qo‘chqorni ko‘rdi. 
Ibrohim borib qo‘chqorni olib keldi va uni o‘g‘li o‘rniga so‘yib kuydirdi‖. 
Iudaizm avval yahudiy qabilalarining eng kuchlisi bo‘lgan Iuda qabilasining 
politeistik dini bo‘lgan. Iudaizm -qadimgi dinlardan bo‘lib, eramizdan oldingi XIII 
asrda yahudiylarning milliy dini sifatida vujudga keldi. Iudaizm politeizmdan 
3
Инжил. Таврот. Мусо пайғамбарнинг биринчи китоби. Туркия Муқа ддас китоб жамияти -1995 йил, 12-13-
бетлари 

---

44 
monoteizmga o‘tguncha bir qancha tarixiy jarayonni boshdan kechirdi. Bu din 
tarixi ibtidoiy jamoa tuzumidan quldorlik tuzumiga o‘tguncha bo‘lgan davrni o‘z 
ichiga oladi. Mana shu tarixiy davrda yahudiy qabilalari ko‘p xudoga e‘tiqod 
qilganlar. Har bir qabila, urug‘ alohida xudoning nomi bilan bog‘langan. Moddiy 
olam hodisalarning har bir guruhi, hatto shaharlarning ham o‘z xudosi bo‘lgan.
Eramizdan avvalgi X asrda yahudiy qabilalari o‘rtasida sinfiy tabaqalanish ro‘y 
berishi va quldorlik munosabatlarining vujudga kelishi jarayonida mavjud 
qabilaviy dinlar asosida iudaizm shakllandi. 
Shunday qilib iudaizm va sionizm milliy dinlar tizimidagi eng yirik din 
bo‘lib, iudaizm dastlab kelib chiqqan monoteistik din edi. Iudaizm xristian, islom 
va boshqa dinlarga barakali ta‘sir qiladi. Iudaizm kichik millat bo‘lgan 
Yahudiylarni ko‘p asrlar davomida millat sifatida saqlanib qolishiga, bu millatning 
madaniyatini saqlab qolishda katta xizmat qilib kelmoqda. Dinlar tarixida iudaizm 
o‘z o‘rniga egadir.