3
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
NAMANGAN MUHANDISLIK PEDAGOGIKA INSTITUTI
QURILISH FAKULTETI
Axborotlar tehnologiyasi kafedrasi
Qurilashda ahborot tehnologiyalari fani
Bajardi:
31-biq-16
guruh
talabasi
Abdulhakimova Oygul
Qabul qildi:
k.o`q. E. Imamnazarov
NAMANGAN
4
Mavzu:
MS ACCESS DASTURIDA HISOBOTLAR
YARATISH VA TUZILMASI
REJA
1. SQL so’rov -> MBBT -> Ma’lumotlar bazasi
2.
Oracle MBBT da RMAN utilitasi: Backup va Restore
5
Mavzu: MS ACCESS DASTURIDA HISOBOTLAR YARATISH
VA TUZILMASI
Tayanch qurilma va ma`lumotlar.
kompyuter,multimedia,ekran,slaydlar,plakat,rangli ruchka va marker.
Ta`limiy maqsadi: Maydon, yozuv funksiyalari bilan ishlashga oid
nazariy bilimlarni egallash va amaliyotga joriy etishga oid
ko`nikmalarni, MS Access dasturida hisobotlar yaratish va tuzilmasi
bilan ishlash malakalarini shakllantirish.
Tarbiyaviy
maqsadi: Kompyuter
savodxonligini
oshirish,
intellektual
salohiyatini
yuksaltirish,
kompyuter
bilan
ishlash
madaniyatini takomillashtirish.
Rivojlantiruvchi maqsad: Ijodiy qobilyatni rivojlantirish, fan
sohasiga oid egallagan bilimlarni kengaytirishga oid qiziqish va
ehtiyojni shakllantirish, o`qitishning yangi avlod vositalariga oid
bilimlarni rivojlantirish.
Darsning 1-bosqichi.
O`tilgan mavzular quyidagi 4 ta shart asosida takrorlanadi.Guruh har biri
yetti nafar talabadan iborat bo`lgan to`rtta guruhga ajratiladi va
quyidagicha nomlanadi.
Guruh nomi
Mazmuni
Tartibi
Ma`lumotlar
bazasini
boshqaruvchi sistemalar
1-guruh
Guruh nomi
Mazmuni
Tartibi
MBBS arxitekturasi
2-guruh
Guruh nomi
Mazmuni
Tartibi
MBBS MS Access ish
oynasi
3-guruh
Guruh nomi
Mazmuni
Tartibi
Accessda
ishlash
4-guruh
6
texnologiyasi
1-“Savol bering-javob beramiz”sharti bo`yicha doskaga har
to`rttala guruh uchun tayyorlangan savollar tasvirlangan plakatlar ilib
qo`yiladi.
Har bir plakatga 7 ta savol rangli qog`ozlarga yozilib, yashiringan
holda joylashtiriladi. Javob berish tartibi quyidagicha amalga oshiriladi.
Guruh talabalari 1 dan 7 gacha raqamlardan qog`ozlarni tanlab oladilar
va ushbu tartibda javob beradilar. Javob berish qura tashlash asosida
boshlanadi. Savol ekranda namoyish etiladi va berilgan javobning to`g`ri
yoki noto`g`ri ekanligi, ekranda namoyish etilgan to`g`ri javob orqali
tekshirilib boriladi va rangli kartochkalar bilan rag`batlantiriladi yoki
jarimalanadi.
Qizil kartochka-5, yashil -4, sariq-3, qora -2 baho qiymatiga ega
bo`ladi. Birinchi shart bo`yicha har bir guruhga 5 tadan savol beriladi va
talabalar xohlagan bitta savolga javob berishadi va baholanadi. Quyida
1-shart bo`yicha berilgan javoblar ro`yhatini keltiramiz.
№ 1-guruh
2-guruh
3-guruh
4-guruh
1 Ma`lumotlar bazasi
bu-…
MBBS
qanday
modullardan
tashkil
topgan?
Mikrosoft
Access
2-
satrda
qanday
tartibda
menyu
punktlari
joylashgan?
MS
Access
necha
xil
tartibda
ishlaydi.
2 Ma`lumotlar
bazasini yaratishda
nechta
muhim
shartni
hisobga
olmoq zarur?
Maydon -…
Jadval-…
Foydalanuvchi-
…
3 Foydalanuvchilar
nechta
kategoriyalarga
bo`linadilar?
Yozuv -…
So`rov-…
Obyektlar bilan
ish
bajarishi
uchun
foydalanuvchi
qanday
tugmachalar
7
bilan
ish
yuritishi lozim.
4 Ma`lumotlar bazasi
modellari
necha
turga bo`linadi?
MBsi qanday
parametrlar
bilan
ifodalanadi?
Forma-…
Jadvaldagi
barcha
o`zgarishlar
avtomatik
ravishda qanday
tartibida
saqlanadi?
5 MBBSni tavsiflang.
Maydonlar
xususiyatiga
va tarkibiga
ko`ra qanday
turlarga
bo`linadi?
Xisobot-…
MB
jadvallari
bilan
ishlash
jarayoni necha
bosqichdan
iborat?
6 MO ning turlari
MOBT ning
dasturlari
Shakl…..
Maydon
xususiyatlari
7 Makros…
Access
ob’ektlari
Menyu
nechta
qismdan
iborat
Oddiy so’rov…
2-shart
“Xotira
mashqi”
orqali
oldingi
mavzu
mustahkamlanadi (teskor savol-javob va munozara orqali xotirani
sinash).
Bu shartda har bir guruhdan bittadan talaba tanlandi va quyidagi 25 ta
savolga javob beradi.Berilgan 5 ta savoldan beshta to`g`ri javob uchun
5, to`rtta uchun 4, uchta uchun 3, ikkita uchun 2 va bitta to`g`ri javob
uchun 1 ball beriladi.
“XOTIRA MASHQI” o`yini
1.MS Access dasturining kengaytmasi? (db1)
2.
Ms
office
dastur
paketiga
kiruvchi
dasturlarni
toping? (Publisher,visio,access)
3. MS
Excelda
necha menyular
mavjud?
(Fayl,Pravka,Vid,Vstavka,Format,Servis,Dannix,Okna,Spravka)
4. MBBT Aceessning qaysi obyektining yordamida ma`lumotlar
kiritiladi? (Jadval)
8
5. Ajdodlarimizdan 10 lik sanoq sistemasini yaratgan buyuk allomani
toping? (Al-Xorazmiy)
6. MS Excelda "Yacheyka" deb nimaga aytiladi? (Katakchalarga)
7. MS Excel dasturida nimalar ustida ish yuritiladi? (Jadvallar)
8. MS Excel dasturining kengaytmasi? (xls,xlsx)
9. MBBT Access ish holatining qaysi tugmachasi obyektni yaratish
uchun xizmat qiladi?(Sozdat)
10. Kоmpyutеr qurilmalariga хizmat ko`rsatuvchi darsturlar qanday
nоmlanadi? (Driver)
11. Aхbоrоt tashuvchi disklarni hajmi bo`yicha o`sib bоrish tartibini
ayting. (dvd,hdd,cd)
12. Qanday qurilmalar fоydalanuvchi tоmоnidan aхbоrоtlarni
kоmpyutеrga kirituvchi asоsiy qurilmalar hisоblanadi?(Klaviatura va
sichqоncha)
13. Arxivlangan
fayllar
kengaytmasi
qaysi
javobda
keltirilgan? (zip,iso,rar)
14. Qattiq diskda saqlanayotgan sochilgan fayllarni bir joyga
to`plash... deyiladi.(Defragmentatsiya)
15. Bir kilоbayt nеcha baytga tеng?(1024)
16. MS Word 2003 dasturida uskunalar panelini sozlash bo’limi qaysi
menyuda joylashgan?
(Правка(Tahrir))
17. 1000 Kbayt axborot necha bitga teng? (10
2
* 2
13)
18. Ms Word dasturi kompyuterda ishlayotgan bo’lsa ,u holda… (MS
Office paketi installyatsiya qilingan)
19. Kompyuter ekranida aks etgan holatni rasmga olish uchun qaysi
klavishlardan foydalaniladi?
(Pirnt Screen/ Sys Rq)
20. MS Excel 2003 da berilgan shartni qanoatlantiruvchi satrlarni
ajratib olish amali qanday ataladi? (Filtirlash)
21. Faylning xususiy nomi nechta belgidan iborat bo`lishi mumkin? (1
tadan 255 tagacha)
22. Ma`lumotlar ombori undagi axborot shakliga ko`ra qanday
turlarga ajraladi? (relyatsion va to`rli)
23. Dastur asosida boshqariladigan birinchi hisoblash mashinasini
kim va qachon ixtiro qilgan?
(1941 yil, K.Suze)
24.
Tasvirli
fayllarning
kengaytmasi
keltirilgan
qatorni
aniqlang. (.bmp, .gif)
9
25. ... - disklar va kompyuterga ulangan boshqa qurilmalarni ko‘rish,
shuningdek, ular bilan ishlash imkonini beruvchi dastur oynasini
ochadi.(Мойкомпьютер(Mening kompyuterim))
3-shart. “Mashq ishlash”
Bu shartga asosan talabalarga MS Access dasturida guruh ro`yxati,
tug`ilgan kun,oy,yil, telefon raqami va manzilini tuzish mashqi
topshiriladi. Har bir guruhdan bittadan talaba tanlab olinadi ular
kompyuterlardan foydalangan holda guruh ro`yxatini tuzishadi. Qaysi
talaba shartni birinchi bajarsa shu guruh qizil, va bajarilish tartibi
bo`yicha yashil, sariq va qora kartochkalar bilan rag`batlantiriladi.
Ushbu shart bo`yicha bajarilishi lozim bo`lgan vazifadan namuna
keltiramiz.
Yuqoridagi 3 ta shart bo`yicha yig`ilgan ballar umumlashtiriladi va
g`olib guruh e`lon qilinadi.
Darsning II-bosqichi
Yangi mavzu quyidagi reja asosida bayon qilinadi.
1. Hisobot haqida tushuncha.
2. Hisobot tuzish tartibi.
3. Hisobot tuzish usullari.
4. Mbning asosiy ob’ektlari.
Hisobot-bu natijalar aks etgan qog’ozli hujjat demakdir.
Hisobot
tuzish
uchun Otchyotni
tanlab Создать tugmasini
bossak, Новыйотчёт(yangi hisobot) degan muloqot oynasi paydo
bo’ladi.
1-rasm
Tabiiy ravishda ma’lumotlar omboridagi ma’lumotlarni qayta ishla
sh, natijalariga ko’rahisobot tuzish va uni chop qilish foydalanuvchining
asosiy maqsadlaridan biri hisoblanadi.
Tuziladigan
hisobotda
ma’lumotlar aniq tasvirlangan, hisob ishlari bajarilgan, ya’ni uni tahlil
qilishga tayyor bo’lishi lozim.
MS Accessda hisobot tuzish uchun quyidagi vositalardan
foydalanladi:
“Koнструкторотчётов” - maydonlar bo’yicha hisobot tuzishga
mo’ljallangan;
10
“Maстеротчётов” - talablancan maydonlar bo’yicha hisobot
tuzishga mo’ljallangan;
“Aвтоотчётстолбцов” - bir yoki bir necha ustunlar hisobot
tuzishga mo’ljallangan;
“Aвтоотчётленточный” - maydonlar bo’yicha avtomatik tarzda
hisobot tuzishga mo’ljallangan;
“Диаграмма” - diagramma ko’rinishda hisobot tuzishga
mo’ljallangan;
Hisobot quyidagi tartibda tuziladi:
· Ma’lumotlar omboridan “Oтчёт” darchasi tanlanadi;
· “Создать” tugmachasi bosiladi;
· “Новыйотчёт” muloqot oynasidan hisobot tuzish turi
tanlanadi;
· [OK] tugmasi bosiladi.
2-rasm.
Ishni
davom
ettirish
uchun
quyidagi
ketma-ketlikdan
foydalanamiz:
3-rasm.
Kerakli maydonlar tanlab olinadi va “ Далее” tugmasi bosiladi va
keyingi oyna ochiladi.
4-rasm.
Bu oyna orqali “Выберите
вид
макет
для
отчёта” ni tanlab hisobotimizga
-в столбец
-табличный
-
выровненный kabi ko’rinishlarni berishimiz mumkin, undan keyin y
ana “Dalee”tugmasi bosiladi.
5-rasm
Unda “Выберите требуемый стиль” orqali hisobotimizni
bezashimiz mumkin va yana “Далее” tugmasi bosiladi.
6-rasm.
11
Oxirgi “ Далее” tugmasi bosilach, tanlangan hisobot oynada paydo
bo’ladi. (6-rasm).
Hisobot tuzilmasi.
Xuddi forma kabi hisobot ham boshqarish elementlariga ega
qismlardan tashkil topgan.Hisobot tuzilmasi 5 qismdan iborat bo’ladi (6-
rasm):
7-rasm.
· hisobot sarlavhаsi;
· yuqori kolontitul;
· ma’lumotlar joylashgan joy;
· quyi kolontitul;
· hisobot eslatmasi.
Odatda, hisobot tuzilmasi bilan tanishishi uchun avtomatik ravishd
a hisobot tashkilqilish, uni Koнструктор tartibida ochish qulay.
Bunda hisobot sarlavhasi umumiysarlavhani chop etishni ta’minlaydi, yu
qori kolontitul qismlari esa sarlavhaga tegishli kichiksarlavhachalarni ifo
dalaydi. Ma’lumotlar maydonida esa boshqaruv elementlari joylashtirili
b, ular,asosan, ma’lumotlar bazasi maydonlari mazmunini bildiradi. Qu
yi kolontitul qismida xuddi yuqorikolontitul kabi boshqarish elementlari
ga ega,Nowfunksiyasi bilan vaqtni va Page() funksiyasibilan hisobot var
aqalari belgilanadi. Hisobot eslatmasida esa yordamchi axborotlar
kiritiladi.
Tuzilgan jadval, so’rov, forma va hisobotlarni foydalanuvchiga ker
akli holatda printergachiqarish mumkin. Buning uchun kerakli ob’ektni t
anlab olish, so’ngra asosiy menyuning faylpunktidan Печать buyrug’ig
a kirish lozim.
Hujjatni chop etish jarayonida qog’ozdagi hujjat –
hisobot paydo bo’ladi. Hisobot ham xuddi forma kabi qism va
boshqarish elementlaridan tashkil topadi. Hisobotni ham avtomatik
tarzda, yarim avtomatik va qo’lda yaratish mumkin.
Jadval, so’rov, forma va hisobot - ma’lumotlar bazasining asosiy
ob’ektlari sanaladi. Bular ma’lumotlar bazasini tashkil qiladi.
Foydalanuvchi esa ushbu ob’ektlarni tuzilmasiga xalal bermagan holda
ish yuritishi lozim.
Ma’lumotlar bazasini yaratuvchi yana ikkita qo’shimcha
ob’ekt Maкросva Moдул ham ishlab chiqilgan. Bu ob’ektlar
ma’lumotlar bazasini boshqarishda standart vositalar yetishmaganda
asqotadi. Makroslar orqali makro buyriqlar tashkil qilinadi. Modullar
12
orqali Visual Basic dasturlash muhitida dastur protseduralari tashkil
qilinib, ular nostandart amallarni bajarishda ishtirok etadi.
Yangi mavzuni mustahkamlash uchun talabalarga test topshirig’i
beriladi.
Har bir guruhga kompyuter orqali test savollari topshiriladi va
proektor yordamida test natijalari tekshiriladi, natijalar e`lon qilinadi.
1.
MOBT Accessning qaysi obyektida ma’lumotlar saqlanadi.
A)Jadval B)Shakl C)Hisobot D)Modul
E)Forma
2.
MOBT Accessning qaysi obyekti yordamida malumotlar
kiritiladi.
A) Jadval B)Shakl C) Hisobot D) Modul E)
So’rov
3.
Malumotlar omborini yaratish ustida ishini qaysi tugmacha
to’xtadi.
A) Nazad B) Gotovo C) Otmeno D)Daleye E)
Otkaz
4.
MOBT Access ish holatining qaysi tugmachasi obyektini yaratish
uchun xiznat qiladi.
A) Otkirit B)Sozdat C) Konsturuktor D) Makros
E) Model.
5.
So’rovlarda nimalar saqlanadi.
A)Jadvallar B) Rasmlar C) Hujjatlar D)
Ko’rsatmalar
E) Hisobot
6.
So’rov blankasining yacheykasiga ma’lumot sigmasi, qaysi
klavishlarni bosish kerak.
A) CTRL+F2 B) ALT+F2 C) SHIFT+F2
D) ENTER+F2 E) TAB
7.
So’rovni qaysi tugmacha yordamida ishga tushirish mumkin.
A) Fayl B) Vid C) Sxema dannix D) Element
uprovleniya E) Servis
8.
Bir yoki bir nechata yozuvlar guruhini qaysi so’rov qo’shadi.
A) Yozuvni yangilash so’rovi B) Qo’shish so’rovi
C)Olib tashlash D) Hisobot so’rovi
9.
Qaysi boshqarish elementi ozod boshqarish elementidir .
13
A) Maydon B) O’tkazgichlar C) Rasm D)
Yozuvlar E) Jadval
10.
Hisobot ob’yektida mavjud, lekin shakl ob’yektiga bo’lmagan
bo’limni toping
A) Xat boshi bo’limi B) Kolontituol bo’limi C)Ma’lumotlar
sohasi
D) Master bo’limi E) Abzas bo’limi
Dars yakunida uyga vazifa e’lon qilinadi.
Uyga vazifa:Hisobot ustasi yordamida hisobot yaratish jarayonini
yozish va MS Access dasturidan foydalanib, umumiy guruh ro`yhatini
tuzib kelish.
14
Ma’lumotlar bazasi va ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi(MBBT)
tushunchalari o’rtasidagi farq
BLOGER: AKMX · 31.03.2016
Ko’pchilik, terminlarni tushunish bo’yicha biroz qiynalishadi, lekin
aynan terminlarni bilish, qo’yilgan vazifalarni yechishda yoki paydo
bo’lgan xatoliklarni bartaraf etishda juda kerak bo’ladi. Misol uchun,
biror muammo paydo bo’lsa, biz darhol Google’ni yordamga
chaqiramiz, agar Google qidiruv tizimiga terminlar orqali so’rov
bersangiz, muammo yechish qiyinchilik tug’dirmaydi, agar terminlarsiz
oddiy so’zlar bilan qidirishni amalga oshirsangiz, muammoni yechishga
ancha vaqt ketib qoladi.
Bu maqolada ma’lumotlar bazasiga oid juda kerakli va ko’pchilik(!)
adashtiradigan
ikki
terminni
tushuntirishga
harakat
qilaman: Ma’lumotlar bazasi va Ma’lumotlar bazasini boshqarish
tizimi(MBBT).
Ma’lumotlar bazasi bu — tartiblangan ma’lumotlarni saqlovchi va
qayta ishlovchi axborot modeli hisoblanadi. Soddaroq qilib aytganda, bir
hil turdagi axborotlarni o’zida saqlovchi va berilgan so’rovlar orqali
ularni taqdim etuvchi model. Misol uchun, kitoblar javoni, bu
ma’lumotlar bazasi hisoblanadi, ya’ni bir hil turdagi(kitoblarni)
obyektlarni o’zida saqlaydi, yoki bo’lmasa telefon raqamlar yozilgan
kitobcha, bu yerda ism, telefon raqam kabi bir hil tipdagi ma’lumotlar
saqlanadi, bu ham ma’lumotlar bazasi.
Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi — bu ma’lumotlar bazasini
hosil qiluvchi, ma’lumotlarni qayta ishlovchi va qidiruvchi tizim
hisoblanadi. Qisqa qilib aytganda, MBBT barcha jarayonlarni amalga
oshiradi. Ma’lumotlar bazasi faqat ma’lumotlarni saqlaydi, qolgan
barcha ishlarni MBBT bajaradi.
Ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotlar, SQL so’rov tillari orqali
boshqariladi, bu tilda MBBT’ga so’rov beriladi, bu so’rov u yerda qayta
ishlanib, natija olish uchun ma’lumotlar bazasiga murojaat qiladi, u
yerdan so’rovga mos ma’lumotni olib, so’rovga javob beradi:
So’rov berish:
15
SQL so’rov -> MBBT -> Ma’lumotlar bazasi
natija olish:
Ma’lumotlar bazasi -> MBBT — > So’rovga javob
Quyidagi dasturlar MBBT’ga misol bo’la oladi:
— Oracle;
— MySQL;
— Microsoft Office Access;
— MariaDB;
— Microsoft SQL Server;
…
Hulosa shuki, siz o’ylagan bu dasturlar, ma’lumotlar bazasi emas, balki
MBBT hisoblanadi.
Ma’lumotlar bazasi MBBT’ning bir qismidir, demak bu dasturlarni
ishlatganda «ma’lumotlar bazasi sifatida Oracle’ni tanladim» emas,
balki «Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi sifatida Oracle’ni
tanladim» to’g’ri bo’ladi.
Sayt rivoji uchun:
WMZ: Z836706717358 | WMR: R867554721177 | WebSum: 5417 |
Yandex money: 410014095336909
Boshqalar ham bilsin(Share):
Ko'proq videolar uchun Youtube kanalimga obuna bo'ling
Teglar: DBMSma'lumotlar bazasitermin
QUYIDAGI MAQOLALAR HAM SIZGA QIZIQ BO'LISHI MUMKIN
0
Oracle МBBTda FLASHBACK tushunchasi
Oracle МBBTda FLASHBACK tushunchasi
BLOGER: AKMX · 22.10.2015
Ma’lumotlarni boshqarish uchun eng qulay va eng zamonaviy
MBBT(ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi) bu albatta – Oracle dir.
Saytning “MB(ma’lumotlar bazasi) Administratori” bo‘limida asosan
Oracle MBBT haqida yozaman.
Oracle ham boshqa dasturlar kabi bir qancha versiyalari mavjud. Har bir
versiyada biror bir yangilik chiqarilmoqda. Hozirda oraclening eng
zamonaviy versiyasi 11Ghisoblanadi. Oracle 10G dan boshlab
16
“ Flashback” tushunchasi kiritildi va bu maqola aynan shu tushunchaga
bag‘ishlanadi.
Flashback – bu flash xotira hisoblanadi. Oddiy qilib aytganda
o‘zimizaning “korzina” dir. Oracle MBBT da ishlaganda, kerak
bo‘lmagan ma’lumotlarni “drop” komandasi orqali o‘chirib tashlasak, bu
o‘chgan ma’lumotlar flash xotirada saqlanadi. Keyin bu ma’lumotlarni
qayta tiklash mumkin bo‘ladi.
Flash joyni ishlatish uchun, sozlash fayli “spfile” dan “recyclebin”
o‘zgaruvchisini “on” qilish lozim bo‘ladi.
1
2
sql> alter session set recyclebin=on;
sql> alter system set recyclebin=on;
Bu funksiyani o‘chirish uchun esa,
1
2
sql> alter session set recyclebin=off;
sql> alter system set recyclebin=off;
Oracleda ishlash jarayonida, biror ma’lumotni o‘chirsangiz, bu
ma’lumot “recyclebin” nomli jadvalga tushadi va shu yerda saqlanadi.
Bazadagi ma’lumotlar o‘chirilib, recycle ga tashlanganda, o‘chirilgan
jadval nomlariga sistema tomonidan boshqa nom beriladi va eski nomi
ham saqlanadi. Bu 2 ta bir hil nomli jadval hosil qilib qo‘yishdan
saqlanish uchun qilingan.
Misol uchun, “test” nomli jadvalni o‘chiramiz:
1
sql>drop table test;
Bu jadval recycle ga tushadi. O‘chgan ma’lumotlarni quyidagi
recycle(korzina) ga tegishli jadvallar orqali ko‘rish mumkin bo‘ladi.
1
2
3
sql>select * from recyclebin;
sql>select * from user_recyclebin;
sql>select * from dba_recyclebin;
O‘chgan
test
jadvali
korzinada
“ $1pomlv+FTHKxp44s1WDgSw==$0” nom bilan saqlanmoqda, lekin
eski nomi ham bor(test).
Korzinadan ham “test” jadvalini o‘chiramiz.
1
sql>purge table $1pomlv+FTHKxp44s1WDgSw==$0;
Yoki
1
2
sql>purge table test; (jadvalni o‘chirish)
sql>purge index; (index ni o‘chirish)
17
3
sql>purge tablespace(tablespace ni o‘chirish);
Endi korzinani to‘liq tozalaymiz.
1
sql>purge recyclebin;
Endi eng qizig‘i, korzinadan ma’lumotni(eski nom bilan) qayta
tiklaymiz.
1
sql>flashback table test to before drop;
Korzinadan ma’lumotni(yangi nom bilan, misol) qayta tiklaymiz.
1
sql>flashback table test to before drop rename misol;
Undan tashqari, bazani ma’lum bir oldingi vaqtga, oldingi
raqamiga(SCN)n ham qayta tiklash mumkin.
1
2
3
sql> flashback database to time = “to_date(‘2013-03-03 15: 00:00’, ‘YYYY-MM-DD HH24:MI:SS’)”;
sql> flashback database to scn=23656;
sql> flashback database to timestamp(sysdate-1/24);
Xullas shunaqa gaplar. Agar ma’lumotni korzinaga tushirmasdan
o‘chirmoqchi bo‘lsangiz
1
2
sql> drop table test purge; (jadvalni o‘chirish)
sql> drop user load cascade; (foydalanuvchini o‘chirish)
Sayt rivoji uchun:
WMZ: Z836706717358 | WMR: R867554721177 | WebSum: 5417 |
Yandex money: 410014095336909
Boshqalar ham bilsin(Share):
22 ОКТ, 2015
Oracle MBBT da RMAN utilitasi: Backup va Restore
22 ОКТ, 2015
Oracle MBBT da RMAN utilitasi: Backup va Restore
BLOGER: AKMX · 22.10.2015
Rman(Recover Manager) — bu Oracle mahsulotining utilitasi
hisoblanadi. Bu utiliti orqali katta xajmdagi bazalarni katta tezlikda
siqib(backup), qayta tiklash(RECOVER) funktsiyasini bajaradi.
Ma’lumotlarni backup qilish( резервирование):
Agar ma’lumotlar bazasi(orcl) ARCHIVELOG rejimiga o’tmagan
bo’lsa, quyidagicha o’tkazamiz.
1
2
SQL> SHUTDOWN immediate;
SQL> STARTUP mount;
18
3
4
SQL> ALTER DATABASE ARCHIVELOG;
SQL> ALTER DATABASE OPEN;
RMAN utilitasi bilan bog’lanamiz.
CMD
C:\>rman
target
sys/sys@orcl
RMAN>show all; (barcha rman konfigurastiyalarini ko’ramiz.)
RMAN konfigurastiyalariga o’zgartirish kiritamiz ya’ni control va
spfile fayllarni avtomat backup qilish kerakligini o’rnatamiz(on) va
backup fayllarni qayerga saqlash kerakligini ko’rsatamiz.
1
2
3
RMAN>CONFIGURE CONTROLFILE AUTOBACKUP ON;
RMAN>CONFIGURE CONTROLFILE AUTOBACKUP FORMAT FOR
DEVICE TYPE DISK
TO ‘e:\oracle\product\10.2.0\flash_recovery_area\control-%F’;
Ma’lumotlar bazasini(orcl) id raqamini bilib olamiz va uni saqlab
qo’yamiz.
1
SQL> select dbid from v$database; (Misol uchun: 1308099409)
Ma’lumotlar bazasini siqilgan (compressed)backup qilamiz.
Bunda backup oxirida control fayllarni ham avtomat backup qiladi.
Control fayl ichida spfile ham bo’ladi. Oxirida arxiv loglarni xam
backup qilamiz va backupdan so’ng arxiv loglarni o’chirib
tashlaymiz.
1
RMAN> backup incremental level 0 as compressed backupset database plus archivelog delete input;
Spfile ni alohida backup ham qilish mumkin.
1
RMAN> backup spfile format ’ e:\oracle\product\10.2.0\flash_recovery_area\spfile.backup’;
Qilingan
barcha
backup
larni
ko’rish
uchun LIST
BACKUP komandasini berish lozim.
Qilingan barcha backup fayllari(vinchesterdagi fayllar) bilan rman
repozitariyasidagi
bekap
ro’yxatini
mosligini
tekshirish
uchun CROSSCHECK BACKUPSET komandasi beriladi, agar
natija statusi EXPIRED bo’lsa, qilingan backup fayli vinchesterdan
o’chirilgan hisoblanadi faqatgina rman repozitariyasida saqlanib
qolgan bo’ladi. Ro’yxatdan fayli o’chirilgan(qo’lda o’chirilgan)
bandini olib tashlash uchun DELETE BACKUPSET (misol uchun)5;
beriladi. 5 bu o’chirilishi lozim bo’lgan bekap kaliti (key).
Sayt rivoji uchun:
WMZ: Z836706717358 | WMR: R867554721177 | WebSum: 5417 |
Yandex money: 410014095336909
Boshqalar ham bilsin(Share):
19
Ko'proq videolar uchun Youtube kanalimga obuna bo'ling
Teglar: OracleRMAN
Oracle MBBT haqida
BLOGER: AKMX · 08.04.2016
Oracle (Ma’lumotlar Bazasini Boshqarish Tizimi) – katta hajmdagi
ma’lumotlarni boshqarish, ulardan kerakli ma’lumotlarni so’rov orqali
istalgan ko’rinishda chiqarib olish, ma’lumotlarning zahira nusxalarini
olish, katta xajmdagi ma’lumotlarni siqish, qulay interfeysda baza
ustidan nazorat o’rnatish, ma’lumotlar asosida hisobotlar hosil qilish va
bulardan boshqa ma’lumotlar ustida juda katta ko’lamdagi ishlarni
amalga oshiradigan dasturiy kompleksdir. Oracle dasturini server va
klient ko’rinishida o’rnatish mumkin va berilgan ruxsat doirasida
ishlatish
mumkin.
Bu dastur asosan katta xajmdagi ma’lumotlar bilin ishlaganligi uchun ,
asosan yirik korxonalarda ishlatiladi. Bu dasturning asosini ma’lumotlar
bazasi tushunchasi tashkil etadi.
Ma’lumotlar bazasi – bu serverda joylashgan bir yoki bir necha
fayllardan tashkil topgan, shu serverga yig’iladigan va so’rovlar orqali
nazorat qilib boriladigan ma’lumotlardir. Ma’lumotlar bazasi mantiqiy
va jismoniy ko’rinishda bo’lishi mumkin. Mantiqiy ko’rinishdagi
ma’lumotlar bazasining asosini jadvallar tashkil etadi. Jadvallar ustun va
qatorlardan tashkil topgan bo’lib, ular birlashgan joy(yacheyka) da
ma’lumotlarni saqlaydi. Bu ko’rinishdagi ma’lumotlar bazasi “
реляционная база данных ” deyiladi. Baza eng kamida jadvaldan
tashkil topgan bo’lishi shart, bu shart ma’lumotlar bazasi mavjud
bo’lishning eng minimum shartidir.
Bazada saqlanayotgan ma’lumotlarni xafsizligini saqlash maqsadida
Oracle(MBBT) da juda ko’p ishlar amalga oshirilgan, biz ularni keyingi
maqolalarda ko’ramiz. Ma’lumotlar bazasini tashkil etgan fayllarni:
ma’lumotlar bazasi fayllari va ma’lumotlar bazasiga tegishli bo’lmagan
fayllar ko’rinishida ajratishimiz mumkin. Ma’lumotlar bazasi fayllarida
ma’lumotlar saqlanadi, ma’lumotlar bazasiga tegishli bo’lmagan
fayllarda har xil protokollar, sozlashlar kabi qo’shimcha ma’lumotlar
saqlanadi. Bu ma’lumotlar bilan Oracle administratorlari ruxsat bergan
foydalanuvchilargina ishlay oladi.
Oracle ning juda ko’p utilitlari(Rman, Oracle Data Guard, Oracle Data
Grid,… ) mavjud bo’lib, ular ham ma’lumotlarni foydalanuvchi uchun
20
qulay ko’rinishda taqdim etish(boshqarish, nazorat qilish) uchun
ishlatiladi. Misol tariqasida Rman utilitasini oladigan bo’lsak, bu utilita
bazani to’liq yoki qisman zahira nusxalarini juda katta xajmga
kamaytirib(siqib) hosil qiladi va saqlash uchun o’zi chunarli bo’lgan
kodlarga aylantiradi. Bazaga shikast etganda shu zahira nusha orqali
bazani qayta tiklash mumkin bo’ladi.
Oracle SQL kodlari orqali buyruqlarni qabul qiladi. Bu so’rov tili
ma’lumotlar bazasini yuklash, uni to’xtatish, montirovka qilish, jadvallar
yaratish, o’chirish, o’zgartirish, ma’lumotlar ichidan kerakligini chiqarib
olish
va
boshqa
vazifalar
uchun
ishlatiladi.
Bu
til
juda
ko’p Ma’lumotlar Bazasini Boshqarish Tizim lari uchun umumiy
hisoblanadi. SQL kodlari bir yoki bir necha jadvallar ustida so’rovlarni
amalga oshira oladi.
Ma’lumotlarni boshqarishda foydalanuvchilarga qulaylik yaratish
maqsadida
Oracle
dasturi
yaratuvchilari Oracle
Enterprise
Manager deb nomlangan web sahifa yaratishgan bo’lib, bu sahifa orqali
butun Oracle ni boshqarish mumkin bo’ladi. SQL kodlarini bilmaydigan
foydalanuvchilar ham bu web sahifa orqali barcha vazifalarni bajarishi
mumkin, faqatgina kerakli “ссылка” larni bosish kifoya. Har bir
ma’lumotlar bazasi uchun alohida-alohida Enterprise Manager sahifasi
bo’ladi, har bir sahifa portlar orqali ajratiladi. Barcha brauzerlarda bu
sahifa yaxshi namoyon bo’ladi va bazani xafsizligiga portlarni
boshqarish yo’li bilan erishish mumkindir.
21
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YХATI:
1.
A.B.Ahmedov, N.I. Taylaqov Informatika. –T.: “O`zbekiston” -
2001.
2.
N.S.
Sayidaxmedov.
Pedagogika
amaliyotida
yangi
texnologiyalarni qo`llash namunalari.-T.: “Yangi ars avlodi” - 2001.
3.
U.Yu.Yuldashev, R.R. Boqiyev, F.M. Zokirova. Informatika. -
T.:“G`ofur G`ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi” - 2002.
Feruza Atabekovna Rahimova – Toshkent axborot texnologiyalari
universiteti Urganch filiali qoshidagi 1-son akademik litsey Aniq fanlar
kafedrasi
mudiri.
Tel:
(+99894)111-11-55.
E-
mail:davlatmurod97_97@mail.ru
Internet saytlari
1.
www.ziyonet.uz
– O’zbekistonda yagona axborot ta’lim tarmog’i
2.
WWW.ref.uz
-Referatlar to’plam
3.
www.search.re.uz
- O’zbekistonning axborotlarni izlab topish tizimi.
4.
www.ictcouncil.gov.uz
-Kompyuterlashtirishni rivojlantirish bo’yicha Vazirlar
Mahkamasi muvaffiqlashtiruvchi Kengashining sayti
Do'stlaringiz bilan baham: |