O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

Qusish 
markazi 
Oshqozon,
ingichka ichak 
Katta yarimsharlar 
po’stlog’i 
Miyacha 

---

- 501 -
operatsiyadan 
keyingi 
davrda, 
nurlanish 
xastaligi 
va 
homiladorlik 
toksikozlaridagi qayt qilishni ham daf etadilar. Lekin «chayqalish» tufayli 
yuzaga keluvchi qusishda ular samara bermaydilar.
Ondansetron
 
(zofran) – markaziy va periferik nerv sistemasidagi 5 - NT
3
serotonin retseptorlarini bloklovchi qusishga qarshi vosita. 
Ta’sir mexanizmi: periferik to‘qimalarda adashgan nervning serotoninga 
sezgir retseptorlariga, serotoninning faollashtiruvchi ta’sirini bartaraf etadi. 
MNS da esa qayt qilish markazi bilan bog‘liq adashgan nerv oxirlaridagi 5 - NT
3
retseptorlarining presinaptik membranasini bloklaydi. Ushbu dori vosita asosan 
havfli o‘smalarni ximioterapiyasi va nurlanish xastaligida yuzaga keluvchi 
qusishni oldini olish va bartaraf etishda qo‘llaniladi. Parenteral va enteral yo‘l 
bilan kiritiladi. Metoklopramiddan dofamin retseptorlarini bloklamaganligi va 
shu tufayli ekstrapiramid sistemasi tomonidan o‘zgarishlar chaqirmasligi bilan 
farq qiladi.
Noxush ta’siri: kamdan-kam hollarda bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi, 
qabziyat chaqiradi. 
Tropisetron
 
(navoban) – 5 NT
3
- seronin retseptorlarini bloklaydi. MITdan 
tez so‘riladi. Ta’siri tahminan 1 kun davom etadi. Asosan havfli o‘simtalar 
ximioterapiyasida qayt qilishga qarshi vosita sifatida qo‘llaniladi.
Noxush ta’siri: bosh og‘rig‘i, bosh aylanish, dispepsiya, gipertenziya, 
kamdan-kam hollarda gallyusinatsiya rivojlanadi. 
Glyukokortikoidlar
 
(deksametazon) ham qayt qilishni bartaraf etish 
xossasiga egadirlar. 
Qayt qilishni to‘xtatish va uni oldini olishda, quyidagilarni yodda tutish 
lozim: davomli qayt qilish organizmda suvsizlik (suvni ko‘p yo‘qotish tufayli), 
alkaloz, gipokaliemiya holatlarini keltirib chiqarishi mumkin. Buni oldini olish 
uchun qayt qilishga qarshi vositalar bilan bir qatorda qo‘shimcha vitaminlar (V
1
, 
V
6
, V
12
), insulin, osh tuzining izotonik eritmasi va glyukoza parenteral yo‘l bilan 
yuboriladi.

---

- 502 -