O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov


Yangi dori vositalarini yaratish to‘g‘risida



Download 10,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/534
Sana14.04.2022
Hajmi10,08 Mb.
#552287
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   534
Bog'liq
FARMAKOLOGIYA . Дарслик. 2020

3.Yangi dori vositalarini yaratish to‘g‘risida 
Farmakologiyaning yuksalishi yanada faolroq va xavfsizroq bo‘lgan yangi 
Dori vositalarini to‘xtovsiz izlash va yaratish bilan xarakterlanadi. Kimyoviy 
birikmadan tortib toki Dori vositasi yaratilishigacha bo‘lgan yo‘l sxemada 
keltirilgan. 
Keyingi yillar davomida yangi dori vositalarini yaratishda fundamental 
tekshirishlar juda katta ahamiyatga ega bo‘lmoqda. Ular faqat kimyoviy 
muammolarga emas, balki ko‘proq biologik mu ammo larga ham taalluqlidir. 
Molekulyar biologiya, molekulyar genetika va molekulyar farmakologiyaning 
yutuqlari ham yangi dori vositalarini yaratishda o‘ziga xos ahamiyatga ega. 
Haqiqatan 
ham, 
ko‘pchilik 
endogen 
ligandalarning, 
ikkilamchi 
o‘tkazgichlarning, presinaptik retseptorlarning, neyromodulyatorlarning, alohida 
retseptorlarning aniqlanishi, ion kanallari faoliyatini o‘rganish usullarining 
takomillashuvi va moddalarning retseptorlar bilan birikishi, gen injeneriyasining 
yutuqlari va boshqalarning barchasi birgalikda yanada istiqbolli yo‘nalishlardagi 
yangi dori vositalarini yaratishda hal qiluvchi ahamiyat kasb etdi.
Yangi dori vositalarini yaratish odatda kimyogarlar va farmakologlarning 
ilmiy izlanishlaridan boshlanadi va ijodiy hamkorlikning yakuni asosida yangi 
Dori vositasi “shakllantiriladi”. 
Yangi dori vositalarini izlab topish quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha amalga 
oshiriladi: 
I. Kimyoviy sintez usuli bilan 
A. Yo‘naltirilgan sintez: 
- biogen moddalarni qayta hosil qilish; 
- antimetabolitlarni yaratish; 
-ma’lum biologik faollikka ega bo‘lgan birikmalar molekulalarining 
modifikatsiyasi 
- dori vositasi o‘zaro ta’sirlashadigan substratning tuzilishini o‘rganish; 


22 
- ma’lum xossalarga ega bo‘lgan ikkita birikmaning tuzilishidagi 
bo‘lakchalarini biriktirish; 
-moddaning organizmdagi 
kimyoviy 
o‘zgarishlarini o‘rganishga 
asoslangan sintez (dori xom-ashyosi (dori oldi preparati); 
Moddalarning biotransformatsiyasi mexanizmlariga ta’sir qiluvchi 
vositalar). 
B. Empirik yo‘l: 
- tasodifiy topishlar; 
- skrining. 
II. Dori vositalarni dorixom-ashyosidan olish va ulardan individual 
moddalarni ajratish: 
- hayvonlardan; 
- o‘simliklardan; 
- ma’danlardan. 
III. Zamburug‘lar va mikroorganizmlar hayoti davomidagi mahsulotlardan 
olinadigan dori vositalarini yaratish; biotexnologiya (hujayraviy va gen 
injeneriyasi). 
O‘tkazilgan ilmiy izlanishlar natijasida dori dori vositasi sifatida istiqbolli 
deb topilgan vositalari to‘g‘risidagi barcha ma’lumotlarni O‘zbekiston 
Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi qoshidagi Farmakologik qo‘mitasiga 
taqdim etiladi. Mazkur qo‘mita tarkibida asosan farmakologlar va klinisistlardan 
tashkil topgan ekspertlar guruhi faoliyat olib boradi. Farmakologik qo‘mita 
tadqiqotlar o‘tkazish uchun ruxsat beradi. Bu juda muhim bosqich bo‘lib, dori 
vositasi to‘g‘risidagi halqiluvchi so‘zni faqat klinisistlargina ayta olishadi


23 

Download 10,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   534




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish