O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi


Ionlanmaydigan  sirt  faol  moddalar



Download 1,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet73/94
Sana05.01.2022
Hajmi1,49 Mb.
#318808
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   94
Bog'liq
kimyo fizikaviy va kolloid kimyo biologiya-tuproqshunoslik fakulteti talabalari uchun uslubiy qollanma

Ionlanmaydigan  sirt  faol  moddalar 
suvda  eriganida
   
ionlarga 
parchalanmaydi.  Ularni  olish  uchun  etilen  oksid  spirtlarga,  karbon  kislotalarga, 
aminlarga,  alkilfenollarga  va  boshqa  organik  moddalarga  ta‘sir  ettiriladi. 
Alkilfenollarning polioksietillangan efirlari kir yuvishda ishlatiladi. P.A. Rebinder 
barcha  difil  sirt  faol  moddalarni  xaqiqiy  eruvchan  sirt  faol  moddalar  va  kolloid 
sirt faol moddalar degan ikki guruxga bo‗ldi. Haqiqiy eruvchan sirt faol moddalar 
jumlasiga-kichik  radikalga  ega  bo‗lgan  difil  eruvchan  organik  birikmalar  (quyi 
spirtlar, fenollar, organik kislotalar, ularning tuzlari, aminlar va x.k.) kiradi.  
Kolloid  sirt  faol  moddalar  termodinamik  jixatdan  barqaror  kolloid  (liofil) 
dispers  geterogen  sistemalar  hosil  qiladi  va  ularning  asosiy  xossalari:  a)  sirt 
faolligi  yuqori,  b)  mitsellalar  hosil  bo‗ladigan  kritik  konsentratsiyadan  yuqori 
konsentratsiyalarga  ega  bo‗lgan  liofil-kolloid  eritmalar  hosil  qila  oladi,  v) 
ularning eritmalarida solyubilizatsiya hodisasi kuzatiladi.  
Kolloid sirt faol moddalar kuchli adsorbilanish xossasiga ega. Dyuklo Traube 
organik  kislotalar  bilan  suv  orasidagi  bo‗ladigan  ta‘sirni  o‗rganish  natijasida, 
kislota  tarkibida  bitta  -  CH
2
  guruhining  ortishi  bilan  kislotaning  suv  sirtidagi 
adsorbilanishi  taxminan  3,2  marta  ortishini  aniklagan.  Sirt-faollikni  aniqlashda 
cheksiz suyultirilgan eritma asos qilib olingan.  
Suyuqlik  sirtidagi   adsorbsiya   bilan   suyuqlikning sirt tarangligi orasida 
miqdoriy  bog‗lanish  borligini  1876  yilda  V.  Gibbs  ko‗rsatib  berdi  va  ushbu 
bog‗lanishni quyidagi tenglama asosida ifodaladi: 

d
RT
С
Г
 
bu erda  Г - erigan moddaning suyuklik  sirt   birligiga   yig‗ilgan   miqdori;   
C - eritma  konsentratsiyasi;  R - gaz konstantasi;  T-absolyut temperatura;  dζ/dc 
-  konsentratsiya  o‗zgarganda  sirt  trangligining  o‗zgarishi.  dζ/dc  ni  Rebinder  sirt 
aktivlik deb atadi. Eritma konsentratsiyasi oshganda sirt tarangligi kamaysa, dζ/dc 
manfiy, lekin adsorbsiya G  musbat qiymatga ega bo‗ladi, ya‘ni modda suyuqlik 
sirtida adsorbilanadi. Agar konsentratsiya ortishi bilan suyuqlikning sirt tarangligi 
ko‗paysa, dζ/dc musbat qiymatga ega bo‗ladi, unda adsorbsiya sodir bo‗lmaydi. 


79 
 
Sirt  tarangligi  ζ  izotermasi  orqali  adsorbsiya  izotermasini  chizish  mumkin. 
Izoterma  orqali  -
dc
d
  ni  topib  Gibbs  tenglamasiga  qo‗ysak 
dc
d
c
z
;     
RT
z
dc
d
RT
с
Г
 bo‗ladi. Bir necha sirt tarangligi ζ nuqtalarini topib adsorbsiya 
izotermasini chizish mumkin (rasm). 
 
5-rasm. Sirt tarangligi izotermasi 
orqali 
adsorbsiya 
izotermasining 
o‗zgarishi. 
Dyuklo  Traube  organik  kislotalar  bilan  suv  orasidagi  bo‗ladigan  ta‘sirni 
o‗rganish  natijasida,  kislota  tarkibida  bitta  -  CH
2
  guruhining  ortishi  bilan 
kislotaning suv sirtidagi adsorbilanishi taxminan 3,2 marta ortishini aniqlagan.  
Eritmalarning  sirt  tarangligi  bilan  konsentratsiyasi  orasidagi  boglanish 
Shishkovskiy B. A. tenglamasi orqali ifodalanadi: ζ
0
 — 
ζ
 = 
Bln (l+AC); bundagi 
ζ
0
  —toza  erituvchining  sirt  tarangligi;  ζ  —eritmaning  sirt  tarangligi;  A  —  va  В 
emperik konstantalar. 

Download 1,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   94




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish