96-rasm. Erkak baqaning siydik-tanosil sistemasi: 1 - buyragi; 2 – siydik yo'li; 3 – klaokaning bo’shlig’i; 4 – siydik-tanosil teshigi; 5 – siydik pufagi; 6 – siydik pufagining teshigi; 7 – urug’don; 8 - urug’ olib chiquvchi kanallar; 9 – urug’ pufagi; 10 – toq tana; 11 – buyrak usti bezi.
Shu paytda u butun ichki organlarni atroflicha qoplagani uchun ularni aksari hollarda butunlay ko'rib bo'lmaydi. Suvda va quruqlikda yashovchilarning ko'payish organlari bir juft jinsiy bezlardan iborat. Erkak baqa jinsiy bezlari yumaloq oqimtir bo'lib, buyrakning oldingi uchiga yaqin joylashgan.
Urug’donlardan chiqqan urug’ yo'li buyrakdan o'tib volfov kanaliga, undan kloaka ga qo’shiladi. Volfov kanallari kloakaga kirishdan oldin spermani vaqtincha rezerv holida asraydigan kengayma - urug’ pufaklarini hosil qiladi. Urg’ochilarining tuxumdon lari yupqa devorli xaltachadan iborat bo'lib, voyaga etgan individlarida uning ichi pigmentlashgan tuxumlar bilan to'lgan bo'ladi. Tana bo’shlig’ining yon tomonlarida buralib-buralib yotgan tuxum yo'llari (Myuller kanallari) joylashgan. Tuxum yo'llari (myuller kanallari) kloakaga ochilishdan oldin buralib-buralib ketgan bir juft naydan iborat, ularning kichikroq ichki teshiklari umurtqa poqonasining yoniga, o'pkaga yaqin yerga o'rnashgan tashqi teshiklari esa mustaqil ravishda kloakaga ochiladi. Tuxum yo'llarining voronkasi yurak xaltasiga yopishgan, shunga ko'ra ular (voronkalar) yurak urganda dam qisilib, dam yozilib turadi va natijada gavda bo’shlig’idan tuxumlarni so'rib oladi.
Ayirish organi. Amfibiyalarning ayirish organi baliqlarnikiga o'xshash tana buyrak (mezonefros)dan iborat (97-rasm).
97-rasm. Urg’ochi baqaning siydik-tanosil sistemasi: 1 - buyrak; 2 – siydik yo'li; 3 – klaoka bo’shlig’i; 4 – siydik teshigi; 5 – siydik pufagi; 6 – siydik pufagining teshigi; 7 – chap tuxumdon (o'ng tuxumdon rasmda chizilmagan); 8 – tuxum yo'li; 9 – tuxum yo'lining varonkasi; 10 – toq tana; 11 – buyrak usti bezi; 12 - jinsiy teshik (tuxum yo'lining teshigi).
Ular qizil, jigarrangli, uzunchoq bo'lib, umurtqa poqonasining yon tomonlarida joylashgan. Buyraklardan kloakagacha ingichka ipsimon volfov kanallari cho'zilib yotadi. Urg’ochi baqalarda volfov kanali faqat siydik yo'li vazifasini, erkaklarida esa kam siydik yo'li, kam urug’ yo'li vazifasini bajaradi. Volfov kanallari kloakaga mustaqil teshik bilan ochiladi. Shu tariqa kloakaga siydik pufagining teshigi ham ochiladi. Baqalarda siydik pufagi oldin kloakaga qo'shilib, so'ngra undan siydik pufagiga o'tadi. Buyrakning ostki tomonida ingichka uzunchoq buyrak usti bezlari o'rnashgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |