O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi

128-rasm. Kaptar murakkab dumg’azasining ostki tomondan ko'rinishi: 1 - bel umurtqalari; 2 - dumg’aza umurtqalari; 3 - dum umurtqalari; 4 - yonbosh suyagi; 5 - quymich suyagi; 6 - qovsuyagi.

Orqa oyoqlar uchta asosiy bo'lim: son, boldir, oyoq panjalaridan tashkil topgan. Orqa oyoqlar skeleti baquvvat naysimon suyaklardan iborat. Son suyagining, proksimal uchida chanoq kamariga birikadigan dumaloq boshi bo'ladi. Distal uchida esa boldir suyaklari birikishi uchun bo’g’im yuzasi bor. Qushlarning tizza bo’g’imida dumaloq suyakcha - tizza kosasi joylashgan. Boldiri ikkita suyakdan - katta va kichik boldir suyaklaridan tashkil topgan, katta boldir suyagi juda katta bo'lsa, kichik boldir suyagi rudumentlashib katta boldir suyagiga qo’shilib ketadi (129-rasm).

Katta boldir suyagining distal qismi tovon suyakchalarining proksimal qatori ikkita suyakchasining qo’shilishidan hosil bo'lgan. Shuning uchun qushlar boldiri boldir - tovonoldi deb nomlangan. Bundan keyingi bo'lim bitta katta suyak - pixdan iborat. Pix oyoq kafti suyakchalarining bir-biriga qo’shilishidan va bunga tovon distal qismidagi suyakchalarining tutashib ketishidan hosil bo'lgan (130-rasm).



129-rasm. Kaptar qanotining skeleti: 1 - yelka suyagi; 2 - bilak suyagi; 3 - tirsak suyagi; 4 - bilaguzuk bo'limining mustaqil suyagi; 5 - toq (kaft va bilaguzuk qo’shilishidan hosil bo'ladigan teshikli bitta suyak); 6 - ikkinchi barmoq falangasi; 7 - birinchi barmoqning birdan-bir falangasi; 8 - uchinchi barmoqning birdan-bir falangasi.


1 30-rasm. Kaptar orqa oyoqining skeleti: 1 - son suyagi; 2 - tizza kosasi; 3 - boldir tovon suyagi (boldir tovon birlashmasi); 4 - oldi suyaklarning kichik boldir suyagi; 5 - pix yoki tepki suyagi; 6 - intertarzal yoki tovonaro bo’g’imi; barmoq falangalari I-IV barmoqlar.

Shuning uchun kam pixni boldirga o'xshab, kaft-tovon suyak deb maxsus nomlangan Natijada qushlarning orqa oyoqlarida qo’shimcha richag hosil bo'ladi. Shunday qilib, qushlarning tovon bo’g’imi, sudralib yuruvchilardagidek, ikki qator tovon suyakchalari orasiga joylashgan va intertarzal yoki tovonaro bo’g’imni hosil qiladi. Pixning distal qismida barmoq falangalarning birikishi uchun bo’g’im yuzalari bor. Boshqa ko'pgina qushlardagidek, kaptarda kam to'rtta barmoq bo'lib, bu barmoqlarning uchtasi (ikkinchi, uchinchi va to'rtinchi) oldinga, bittasi (birinchisi) orqaga yo'nalgan.