O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Repertuar panjaralar testi 
SHaxs konstruktlari diagnostikasida repertuar panjaralar testi qo‘llaniladi
94
. 
Testning birinchi bosqichida tadqiq etiluvchi qism tanlanib, ob’ektlar nabori 
(elementlar repertuari) beriladi. Elementlar tadqiqot vazifasiga ko‘ra turlarga 
bo‘linadi. Bu konkret elementlar nabori (real insonlar ismi, adabiy qahramonlar, 
predmetlar nomi, rasmlar), rollar ro‘yxati (ota, ona, Men 10 yildan so‘ng, ijobiy 
baholanuvchi erkak va b.) yoki tadqiq etilayotgan mavzuga oid boshqa ixtiyoriy 
elementlar sanab o‘tilishi mumkin. Elementlar soni 8 tadan kam va 25 tadan ortiq 
bo‘lishi mumkin emas. 
Tadqiqotning ikkinchi bosqichida konstruktlar aktualizatsiyasi qo‘llaniladi. 
Bunga misol qilib, triad metodi yoki minimal kontekst metodini aytish mumkin. 
Repertuar nabordan 3 ta element tanlanadi. Har bir uchtalikda 2 ta o‘xshash ob’ekt 
ajratiladi va ularning o‘xshashlik belgisi aytiladi. Keyin uchinchi ob’ektning 
avvalgi ikkisidan farqli jihati topiladi. Agar elementlar kam bo‘lsa, 30 ta 
uchtalikdan keyin kamdan-kam holatda yangi konstruktlar chiqishi ehtimolligini 
94
Boeree C. G. GeorgeKelly/Personality Theories. PsychologyDepartment Shippensburg University. 
1997. – Р.14-15 

---

268 
hisoga olgan holda uchchalasini ham olish mumkin. Elementlarning o‘xshash va 
farqli jihatlarini aniqlovchi parametrlar konstruktlarning qutblari hisoblanadi. 
Test natijalarini analiz qilishda konstruktlarning mazmuniy tomoni, ularning 
soni va bir-biri bilan aloqasi hisobga olinadi. Konstruktlar ierarxik sistema bo‘lib 
shakllangan va ikki prinsipga ko‘ra o‘zaro bo‘ysunadi: 
a) qismiy o‘zaro bo‘ysunish. Bunda bo‘ysunuvchi konstrukt qutbi o‘zidan 
yuqori ierarxiyadagi konstrukt qutbining bir elementi sifatida namoyon bo‘ladi 
(“aqlli-axmoq” konstrukti o‘z qutblari bilan “yaxshi-yomon” konstrukti ichiga 
kiradi); 
b) ko‘ndalang – bo‘ysunuvchi konstruktning ikkala qutbi o‘zidan yuqori 
konstrukt qutblaridan birining tarkibiga kiradi (“aqlli-axmoq” konstruktining 
ikkala qutbi “baholovchi-tavsiflovchi” konstruktning “baholovchi” qutbiga kiradi). 
SHaxsiy jarayonlar konstruktlar boshqaruvi orqali yo‘naladi va ular 
hodisalarni oldindan ko‘ra bilishga xizmat qiladi. Bu sistema harakatchan, 
o‘zgaruvchan, lekin strukturalashgan hisoblanadi. Har bir konstrukt o‘zida ikki 
yo‘nalishda harakat qila olish mumkin bo‘lgan bir ko‘cha singari namoyon bo‘ladi. 
YAngi konstrukt yangi harakatni belgilab beradi. Stress holatida inson yangisini 
qo‘llamay, eski konstrukt yordamida boshqa yo‘nalishda harakat qiladi.