O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti qo‘lyozma huquqida

 
– Тошкент, 2008. -151-152 б. 

---

25 
keng qamrovli soha ekanligi, uning tilning eng kichik birliklaridan tortib nisbatan 
katta hisoblangan sintaktik sathgacha birday aloqador ekanligini ko‗rsatadi. 
I bob bo‘yicha xulosa 
 
O‘zbek tilshunosligida badiiy matnning o‗rganilishi bo‗yicha quyidagi 
xulosalarga kelish mumkin: 
1. Tilshunoslik sohasida erishilgan yutuqlar shundan dalolat beradiki, 
yurtimizning o‗z mustaqilligini qo‗lga kiritishi boshqa fanlar qatori tilshunoslik 
ilmi taraqqiyoti uchun keng yo‗l ochib berdi va mustaqillik mafkurasi bilan 
sug‗orilgan o‗zbek badiiy adabiyotining rivojiga imkoniyatlar yaratib berdi. 
Bugungi kunda o‗zbek tilshunosligida zamonaviy tilshunoslik talablariga javob 
beruvchi yangi sohalar yuzaga kelmoqdaki, bu holat fanimizning taraqqiyotning 
yangi pog‗onasiga ko‗tarilganligidan dalolat beradi. Bu esa badiiy matnlar 
lingvopoetik 
tahliliga 
bag‗ishlangan 
keng 
qamrovli 
ishlarning 
amalga 
oshirilganligida ham ko‗rinadi. 
2. O‘tgan asrda o‗zbek va rus tilshunosligida yaratilgan ko‗plab 
tadqiqotlarda shaklni mazmundan ajratib qo‗yish, adabiyotshunoslik stilistikasi va 
lingvistik stilistika deb chegaralab qo‗yishlar o‗zini oqlamaydi. Keyingi yillarda 
lisoniy birliklar mohiyatini ochib berishda ko‗proq lingvopoetik tahlil tan 
olinmoqda. 
Lingvopoetik 
tahlilda 
masalaga 
faqat 
tilshunoslik 
yoki 
adabiyotshunoslik nuqtayi nazaridan emas, balki umumfilologik jihatdan 
yondashiladi. Til birligining ham lisoniy xususiyatlari ham poetik matnni 
shakllantirishdagi imkoniyatlari hisobga olinadi. 
3. Badiiy nutqning o‗ziga xos xususiyatlarini lisoniy vositalarning matnda 
tutgan o‗rni va voqelanish imkoniyatlarini tadqiq qilish orqali ochib beruvchi 
lingvopoetika til tizimining barcha sathlari bilan chambarchas aloqada. U yoki bu 
sathga tegishli bo‗lgan birliklarning matnda tutgan o‗rni, qo‗llanish imkoniyatlari 
ular bajaradigan badiiy-estetik vazifaga qarab belgilanadi. 

---

26