O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

  atmosfera  yog‘inlari
  shaklida  yana 
yer sirtiga tushadi. 
Atmosferadagi namlikning asosiy manbai - okeanlar va dengizlar yuzasidan 
ko‘tarilgan  suv  bug‘laridir.  Ular  yer  sirtidan  bo‘ladigan  umumiy  bug‘lanishning 
86,5  foizini  tashkil  etadi.  Shu  miqdorning  katta  qismi  bevosita  yana  okeanlar  va 
dengizlarga atmosfera yog‘inlari ko‘rinishida qaytib tushadi. Bu jarayon 
kichik suv 
aylanishi
 deb ataladi. Namlikning qolgan qismi shamol ta’sirida materiklar tomon 
harakatlanadi va ular bu harakat jarayonida yer sirti yuzasi bilan murakkab aloqada 
bo‘ladi (3.1-rasm). 

---

 
64 
 
 
5
.1
-r
as
m. 
T
ab
iat
d
a s
u
v
n
in
g
 a
y
lan
is
h
i. 
 
(D
un
yo
 o
kea
ni
 (
1) 
va 
qu
ru
ql
ik
da
n 
(4
) 
bo
‘
lad
ig
an
 b
ug
‘
la
ni
sh
, 
D
un
yo
 o
kea
ni
 (
2) 
qu
ru
ql
ik
ka
 (3
) 
yo
g‘
ad
ig
an
 y
og
‘
in
, 
(5
) 
y
u
za v
a 
y
er 
o
st
i (6) 
o
q
im
i, 
n
aml
ik
n
in
g
 o
k
ean
d
an
 (
7
) 
v
a q
u
ru
q
li
k
d
an
 o
k
ea
n
 t
o
m
o
n
 (
8
) 
h
ara
k
at
i).
 

---

 
65 
Suvning  katta  aylanishi 
materiklar  va  okeanlarda  namlikning  barcha 
turdagi  aylanishlarini  o‘z  ichiga  oladi.  Quruqlikdan  daryo  oqimi  ko‘rinishida 
okeanlarga yoki ular bilan tutash bo‘lgan dengizlarga qaytib tushgan suv katta suv 
aylanishi  jarayonini  yakunlaydi.  Shunday  qilib,  Dunyo  okeani,  atmosferadagi 
namlik  va  quruqlik  suvlari  yagona  tizim  sifatida  o‘zaro  chambarchas 
bog‘langandir. 
Yer  sirtining  quruqlik  qismida  hosil  bo‘lgan  daryo  suvlarining  bir  qismi 
okeanlar  va  dengizlarga  quyilsa,  bir  qismi  materiklar  ichida  qoladi.  Quruqlik 
yuzasining katta qismi (78 foizi) Dunyo okeaniga tomon qiya bo‘lib, u erda hosil 
bo‘lgan daryo oqimi okeanlar yoki ularga tutash bo‘lgan dengizlarga kelib tushadi. 
Quruqlikning bu qismi