O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

osti 
va yer 
usti suvayirg‘ichlari
 mavjuddir.  
Yer  sirtining  daryo  sistemasi  joylashgan  va  suvayirg‘ich
 
chiziqlari
 
bilan 
chegaralangan qismi
 daryo havzasi 
deyiladi
. 
Daryo sistemasi suv yig‘adigan maydon
 suv to‘plash maydoni 
deyiladi.
 
Ko‘pchilik  hollarda  daryo  havzasi  va  suv  to‘plash  maydoni  mos  tushadi. 
Lekin,  ayrim  hollarda  suv  to‘plash  maydoni  daryo  havzasi  maydonidan  kichik 
bo‘ladi.  Masalan,  Ob  bilan  Irtish,  Irtish  bilan  Ishim  daryolari  orasidagi  kichik 
daryochalar bosh daryoga etib borolmaydi. Natijada ular suv to‘playdigan maydon 
asosiy daryoga suv bermaydi. 
Sinov savollari va topshiriqlar: 
1. Daryoga ta’rif bering. 
2. Bosh daryo qanday belgilari bilan ajralib turadi? 
3. Okean va kontinent daryolarga misollar keltiring. 
4. Daryo sistemasi nima? 
5. Gidrografik to‘r deyilganda nimani tushunasiz? 
6. Daryo uzunligi bo‘yicha qanday qismlarga bo‘linadi? 
7. Daryolarning yuqori oqimi qanday xususiyatlarga ega? 
8. Daryoning o‘rta oqimiga xos bo‘lgan xususiyatlarni eslang. 
9. Daryoning quyi oqimida qanday o‘zgarishlar bo‘ladi? 
10. Daryo deltasi qanday hosil bo‘ladi? 
11. Suvayirg‘ichlar ta’rifini eslang. 
12. Jahon suvayirg‘ich chizig‘ini kartadan ko‘rsating. 
13. Okean suvayirg‘ichlarining mohiyatini tushuntiring. 

---

 
102 
14. yer osti suvayirg‘ichlari qanday vazifani bajaradi? 
15. Daryo havzasi va suv to‘plash maydonining farqini eslang.