O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov kompyuter ta’minoti

Disklarga xizmat kо‘rsatuvchi dasturlar 
Kompyuterni ishlatish jarayonida diskda juda kо‘p keraksiz fayllar va bak 
kengaytmali fayllar hosil bо‘ladi. Qattiq disklarni xotirani kengaytirish, tozalash 
maqsadida keraksiz fayllardan tozalash uchun Wipeinfo dasturidan foydalanish 
mumkin. 
Foydalanuvchi kompyuterdan qancha kо‘p foydalansa, qattiq diskning 
fayllarga tо‘lib qolish ehtimoli shuncha ortadi. Albatta, har qanday axborot ishlatib 
bо‘lingach, uni xotiradan о‘chirish kerak bо‘ladi. Lekin shunda ham ba’zi bir 
«keraksiz» fayllar soni kо‘payib ketadi. Bunday hollarda (ba’zan, axborot hajmi 
etarlicha katta bо‘lganda), axborotlarni «siquvchi» maxsus arxivlash dasturlari 
qо‘llaniladi. Arxivlash dasturlari maxsus uslublarni qо‘llash hisobiga axborotlarni 
«siqish» imkonini beradi, ya’ni axborotning nisbatan kichik hajmdagi nusxasini 
yaratish hamda bir nechta faylni 
bitta faylga birlashtirish imkonini beradi. 
Kompyuterlar axborotlarni qayta ishlovchi qurilma sifatida xizmat qilar ekan, 
undan foydalanish inson uchun qulay va sodda bо‘lishi kerak. Bunday imkoniyatni 
esa, har bir foydalanuvchi о‘ziga moslab «yaratib oladi». 
Qattiq diskka xizmat kо‘rsatish amallari deganda 
Diskni tekshirish 
(Proverka 
diska), 
Diskni defragmentatsiyalash 
(Defragmentatsiya diska), 
Formatlash
kabi 
amallar tushuniladi.
Yuqoridagi amallardan birortasini ishga tushirish uchun: 
1.
“Moy kompyuter” ilovasini ishga tushiramiz. Avval diskni tanlaymiz 
va disk belgisi ustida “sichqonchaning” о‘ng tugmasini bosib, kontekstli menyuni 

---

165 
ekranga chiqarib, 
“Svoystva”
buyrug‘ini tanlaymiz. Hosil bо‘lgan oynada 
«Obshiye», «Servis», «Oborudovaniye», «Dostup», «Perevod» punktlari mavjud 
bо‘lib, biz