O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Azlarova yengil sanoat texnologiyasi

To‘qimachilik dastgohining asosiy ish a’zolari. 
Ish  a‗zolari  maxsus  mexanizmlar  yordamida  ishga  tushiriladi.  Yo‗nalishiga 
qarab hamma mehanizmlar uch guruhga bo‗linadi:  
Asosiy  ish  mehanizmlari.  Mato  ishlab  chiqarish  tehnologik  jarayonni  hosil 
qiladi. Unga:  
                                                 
26
 Баранова А.А., Аленицкая Ю.И. Технология и оборудование текстильного производства. Практикум: учебное 
пособие. - Витебск: ВГТУ, 2008, 56-б. 

---

71 
 
Dastgohni 
ishga 
tushirish 
mehanizmi—to 
‗qimachilik  dastgohini 
elektrodvigatelni o‗z ichiga oladi. 
Jangovar mehanizm — urdaksimon ipni yetqizib beradi. 
Batan  mehanizmi  —  mato  hoshiyasiga  urdaksimon  ipni  taroq  bilan  olib 
boribo‗radi. 
Asosni  tushirish  va  tortish  mehanizmi  —  to‗qimachilik  kalavasidan  asosni 
tushirib va tortishni nazorat qiladi. Bu mehanizmlar ikki guruhga bo‗linadi: 
-  asosiy  to‗xtash  (tormoz)  —  ipni  tortilishi  to‗xtashning  ishqalanish  kuchi 
hisobiga ushlab turiladi, kalavani aylanib ketishiga qarshilik ko‗rsatadi, asosni qo‗yib 
yuborilishi asosni tortilish kuchi to‗xtash kuchidan oshganda amalga oshadi.  
- asosiy sozlagich — kalavani  o‗zi aylantiradi. Bu mehanizmlar tortish datchigi 
sifatida ishlatiladi.