|
9.2. Ishlab chiqarish oqim turini tanlash va asosiy parametrlarini hisoblash
Ishlab chiqarish oqimlari dastlabki ma‘lumotlarini tahlil qilgan holda ularning
tashkiliy strukturasi tanlanadi. Ishlab chiqarish oqimlarni tashkil qilishning shakllari
asosan to‗rtta belgisi bilan farqlanadi:
- bir ma‘romda ishlash darajasi bo‗yicha;
- tikuv buyumlarni ishlab chiqarish oqimiga tushirish bo‗yicha;
- mahsulotni tashish usullari bo‗yicha;
- tashkiliy operatsiyani vaqtini moslash usuli bo‗yicha.
Ishlab chiqarish oqim shakli unda ishlab chiqariladigan maxsulot turiga va tikuv
tsexini imkoniyatiga qarab tanlanadi.
Ishlab chiqarishda oqimlar ko‗pincha seksiyalardan iborat bo‗ladi. Ularda ishlab
chiqiladigan maxsulot turiga qarab quyidagi oqimlarni qo‗llash tavsiya etiladi.
124
Pidjak, shim, erkaklar, ayollar va bolalar paltosini ishlab chiqarishda tayyorlash
seksiyasida-guruhli agregat oqimlar, bunda kiyimning har bir detali yoki ma‘lum
detallarni tayyorlash alohida guruhlarga ajratiladi, ishlab chiqarish oqimiga detallarni
tushirish bog‗lamli ketma-ket yoki siklli, ish joydan keyingi ish joyiga detallar
aravachalar yoki mexanizatsiyalashtirilmagan vositalar yordamida uzatiladi.
Yig‗ish seksiyasida - konveyerli yoki agregat oqimlar, konveyerlar bitta yoki bir
nechta chiziqli bo‗lishi mumkin, ishlab chiqarishga mehnat predmetlari ketma-ket
donalab tushiriladi.
Pardozlash seksiyasida – konveyerli yoki agregat oqimlar qo‗llanilishi mumkin.
Buyumlarni ish joydan keyingi ish joyga uzatish uchun osma konveyerlardan
foydalanish maqsadga muvofiq bo‗ladi. Bunda buyumni tashqi q o‗rinishi, sifati,
unda hosil qilingan shakllar o‗z q o‗rinishini yo‗qotmaydi. Buyumlar ketma-ket
donalab uzatiladi.
Oqimning barcha seksiyalari bo‗yicha ishlab chiqariladigan mahsulot soni, ya‘ni
quvvati bir xil bo‗lish kerak.
Erkaklar va ayollar ko‗ylagi, bluzkalarni ishlab chiqarishda oqimning tayyorlash
seksiyasida - aylana, agregat yoki guruhli agregat oqimlar qo‗llaniladi. Ishlab
chiqarish oqimiga detal va yarimfabrikatlar pachkalab ketma-ket yoki siklli
tushiriladi.
Yig‗ish va pardozlash seksiyalarida aylana va agregat oqimlar qo‗llaniladi.
Ishlab chiqarish oqimiga mehnat predmetlari donalab ketma-ket tushiriladi.
Erkaklar ko‗ylagini tikishda oqimning tayyorlash seksiyasida guruhli agregat
oqimlar qo‗llaniladi. Ishlab chiqarish oqimiga detallar ketma-ket pachkalab
tushiriladi. Yig‗ish seksiyasida - agregat oqimlar, detal va yarimfabrikatlar donalab
yoki pachkalab ketma-ket tushiriladi. Pardozlash seksiyasida - agregat yoki osma
konveyerlar qo‗llaniladi. Oqimga buyumlar donalab yoki pachkalab tushiriladi.
Yuqorida qayd etilgandek, ishlab chiqarish oqimini asosiy parametrlari yoki
quvvat ko‗rsatkichlari kuyidagilaridan iborat:
- ishlab chiqarish oqimining quvvati, ya‘ni bir smenada ishlab chiqariladigan
maxsulot soni- M ( dona);
125
- ishlab chiqarish oqimidagi ishchilar soni- N ( ishchi);
- tikuv tsexini satxi - S
ts
( m
2
).
Ishlab chiqarish oqimini quvvat ko‗rsatkichlaridan biri ma‘lum bo‗lgan xolda
oqimni ma‘romi hisoblanadi.
M
R
yoki
N
Т
б
bunda: R-smena davomiyligi, s.
N-ishlab chiqarish oqimining ishchilar soni, ishchi
T
b
-buyum sermexnatliligi, s.
Buyum sermehnatligi T
b
=∑ t
b..o.
bunda: ∑ t
b..o.
- texnologik jixatdan bo‗linmas operatsiyalarning sarf vaqti,s.
Ko‗p modelli ishlab chiqarish oqimida bitta buyumni sermehnatligi, ya‘ni bitta
buyumni tikib bitqazishga o‗rtacha hisobda sarflanadigan vaqt quyidagi formuladan
aniqlanadi:
С
Т
Т
б
ур
б
.
bunda: ∑ T
b
- bitta tushirish siklidagi xar bir jarayondagi xamma modellarni
tikib bitkazishga sarflanadigan vaqtning yig‗indisi.
Ishlab chiqarish oqimidagi ishchilar soni ma‘lum bo‗lsa uning quvvati
quyidagicha aniqlanadi:
б
Т
R
N
М
Shunday qilib, oqimning parametrlaridan biri ma‘lum bo‗lsa, qolganlari hisoblab
aniqlanadi.
46
Ish o‗rinlarining o‗rtacha soni ishlab chiqarish oqimidagi rezerv ish o‗rinlarining
soniga, bitta ishchi ikkita ish o‗rnida (masalan press va dazmol, ikkita press)
bajariladigan operatsiyalar nechtaligiga va bitta ish o‗rnidan ortiq joy oladigan
uskunalar borligiga bog‗liq. Tajriba ma‘lumotlariga asolanib ishlab chiqarish
46
Azlarova M.M., Shanazarova G.B. Yengil sanoat texnologiyasi. O‘UM. –T.: TDIU, 2017, 105-b.
126
oqimidagi bitta ishchiga to‗g‗ri keladigan ish o‗rinlarining o‗rtacha soni quyidagicha
qabul qilingan:
- ich kiyimlar va ayollar ko‗ylagini tikishda- 1,1-1,15;
- kostyum tikishda- 1,15-1,2;
- palto tikishda-1,2-1,25.
Do'stlaringiz bilan baham: |
