O’zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi jizzax politexnika instituti

ASOSIY QISM.
2.1. Galogenidlarning paydo bo’lishi, olinishi va xossalari.
17-guruhdagi elementlar galogenlardir. Bular ftor, xlor, brom, yod va astatin elementlari. Bu elementlar tabiatda erkin bo'lish uchun juda reaktivdir, lekin ularning birikmalari keng tarqalgan. Xloridlar eng ko'p; ftoridlar, bromidlar va yodidlar kamroq tarqalgan bo'lsa-da, ular oqilona mavjud. Ushbu bo'limda biz galogenlarning paydo bo'lishi, olinishi va xossalarini ko'rib chiqamiz. Keyinchalik, biz galogen birikmalarni vakili metallar bilan tekshiramiz, so'ngra intergalogenlarni tekshiramiz. Galogenlarning eng yaxshi manbalari (yoddan tashqari) halid tuzlaridir. Galid ionini oksidlanish qulayligiga qarab turli usullar bilan ikki atomli galogen molekulalarini erkin oksidlash mumkin. Ftorid oksidlanishi eng qiyin, yodid esa eng oson. Ftorni olishning asosiy usuli elektrolitik oksidlanishdir. Eng kam tarqalgan elektroliz jarayoni kaliy vodorod florid va suvsiz vodorod ftoridning eritilgan aralashmasidan foydalanishdir. Elektroliz natijasida HF parchalanadi, anodda ftor gazi va katodda vodorod hosil bo'ladi. Vodorod ftoridini isloh qilish uchun ularning portlovchi rekombinatsiyasiga yo'l qo'ymaslik uchun ikkita gazni ajratib turish kerak. Ko'pgina tijorat xlor natriy xloridning suvli eritmalarida xlorid ionining elektrolizidan kelib chiqadi; Bu avvalroq muhokama qilingan xlor-ishqor jarayoni. Xlor, shuningdek, eritilgan xloridlardan natriy, kaltsiy va magniy kabi metallarni elektrolitik ishlab chiqarish mahsulotidir. Natriy dixromat (Na ₂ Cr ₂ O ₇ ) kabi kuchli oksidlovchi moddalar bilan kislota eritmasida xlorid ionini kimyoviy oksidlash orqali xlor tayyorlash mumkin . Marganets dioksidi bilan reaksiya quyidagicha:
MnO2(s)+2Cl+4H3O+(aq)⟶Mn2++Cl2+6H2O
Bromni tijorat maqsadida tayyorlash bromid ionining xlor bilan oksidlanishini o'z ichiga oladi: