Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi jizzax davlat pedagogika instituti begbutayev a. E., Yusupov r. M

Net BIOS/SMB protokoli 
Yetarli darajada taniqli protokol steki boʻlib, uni IBM va Microsoft 
kompaniyalari loyihalashtirgan va shu kompaniyalar mahsulotida foydalanish
koʻzda tutilgan. TCP/IP kabi NetBIOS/SMB stek protokollari fizik kanal 
bosqichida Ethernet, Token-Ring kabi va boshqa standart protokollar ishlaydi. Bu 

---

139 
esa har qanday aktiv tarmoq qurilmasi bilan juftlikda ishlash imkonini beradi. 
Yuqori bosqichlarda esa NetBIOS (Network Basic Input/Output System) va SMB 
(Server Message Blick) protokollari ishlaydi.
NetBIOS oʻtgan asrning 80-yillarida yaratilgan boʻlib lekin tez orada ancha 
yaxshilangan NetBEUI (NetBIOS Extended User Interface) protokol bilan 
almashtiriladi, u 200 tagacha kompʻyuteri boʻlgan tarmoqlarda juda samarali 
axborot almashinuvini tashkil qilish imkonini yaratildi. 
Kompʻyuterlar oʻrtasida axborot almashinuvini hosil qilish uchun, ulardan har 
biri mantiqiy nomga bogʻlanishi zarur.Kompʻyuterlarni tarmoqqa ulashda
dinamik ravishda har bir kompʻyuterga mantiqiy nom beriladi. Nomlar jadvali 
tarmoqdagi har bir kompʻyuterga tarqatiladi. Shuningdek, guruhli nomlar bilan 
ham ishlash qoʻllaniladi, bu esa axborotlarni birdaniga bir necha manzilga uzatish 
imkonini yaratadi. 
Net BEUI protokolining asosiy afzalligi ishlash tezligi va resurslarga boʻlgan 
kam talabidir. Agarda katta boʻlmagan bir segmentdan iborat tarmoqlarda axborot 
almashinuvini tez tashkil qilish talab etilsa, u holda bu protokoldan yaxshisi 
topilmaydi. Undan tashqari xabarlarni yetkazish uchun oʻrnatilgan bogʻlanishlar 
zarur talab emas: protokolda bogʻlanish boʻlmagan holda datagramma usuli 
qoʻllanilib, xabar joʻnatuvchining va qabul qiluvchining manzili bilan taʻminlanadi 
va «yoʻlga joʻnatiladi». 
Lekin NetBEUI ning asosiy kamchiligi ham mavjud boʻlib, u paketni 
yoʻnaltirish tushunchasidan toʻliq mahrumdir, shuning uchun uni murakkab 
tarmoqlarda foydalanish maqsadga muvofiq emas. 
SMB (Server Message Block) protokoli yordamida esa tarmoqning ishini 
uchta eng yuqori bosqichlarda tashkil etish mumkin. Bular aloqa vaqti, 
prezentatsiya va amaliy faqat undan foydalanish orqaligina fayllarga bogʻlanish 
mumkin, yaʻni printer va tarmoqning boshqa resurslariga. Bu protocol bir necha 
marotaba rivojlantirilgan, shuning uchun uni Microsoft Vista, Windows 7 va 
Windows 10 zamonaviy operatsion tizimlarda tadbiq qilish mumkin. SMB 

---

140 
protokoli universal va u har qanday transport protokoli bilan juftlikda ishlashi 
mumkin, masalan, TCP/IP va SPX.