Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi jizzax davlat pedagogika instituti begbutayev a. E., Yusupov r. M

FEP (Front-End Processor).
Bu qurilma katta kompyuter-meynfreymga 
ulangan mikrokompyuter boʻlib, uni kommunikatsiya liniyasiga ulaydi. U 
kommunikatsiya liniyasiga meynfreym maʻlumotlarini uzatadi, xatolarni tuzatadi 
va katta kompyuterga asosiy protsessor vaqtini kerakli hisob-kitoblarga sarflashga 
imkon beradi. FEP baʻzan kommunikatsiya kontrollyori deb xam yuritiladi. 
Birlamchi
yoki 
transport tarmoqlari
(transmission networks) – bu maxsus 
koʻrinishdagi telekommunikatsion tarmoqlardir, ular doimiy global yuqori 
tezlikdagi kanallarni yaratish uchun moʻljallangan boʻlib, soʻng boshqa 
tarmoqlarni yaratishga ishlatiladi, masalan, telefon yoki kompyuter tarmoqlarini. 
birlamchi tarmoqlarni boshqa telekommunikatsion tarmoqlardan farqi quydagidan 
iborat, u telefon apparatlarini bogʻlovchi telefon tarmoqlari qiladigandek yoki 
kompyuterlarni oʻzaro bir-biri bilan ulovchi oxiridagi foydalanuvchining terminal 
qurilmalari bilan ishlamaydi. Buning oʻrnida birlamchi tarmoq kanallari boshqa 

---

87 
tarmoqlarning kommunikatsion qurilmalarini ulaydilar va ular esa oʻz navbatida 
oxiridagi foydalanuvchining terminaliga xizmat koʻrsatadilar. 
Telefon va kommunikatsion tarmoqlar birlamchi tarmoqlarga nisbattan 
ikkalamchi yoki ustama (overlay) tarmoq boʻlib xizmat qiladi. 
Birlamchi 
tarmoq 
arxitekturasi 
telekommunikatsion 
tarmoqning 
umumlashtirilgan arxitekturasiga mos keladi, yani kabelli aloqa yoʻllari va 
kommutatorlardan tashkil topgandir. 
Odatda birlamchi tarmoqning bitta kabeli multipleksirlash xisobiga 
kompyuter yoki telefon tarmoqlarining bir necha yuz magistral kanallarining 
trafigini uzatish imkoniyatini beradi. 
Birlamchi tarmoqlarni yaratishning bir necha texnologiyasi mavjut: 

plezioxronli raqamli iyerarxiya (PDH); 

sinxron raqamli iyerarxiya (SDH/SONET); 

zichlashtirilgan toʻlqinli multiplesirlash (DWDM); 

optik transport tarmogʻi (OTN).