O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi jizzax politexnika instituti

Topishmoqlar tanlovi

Qadimdan xalq pedagogikasida topqirlikni tarbiyalash, zehnni charxlash, o‘tkirlash, fikrlash qobiliyatini o‘stirishda qo‘llaniladigan xalqimiz, ayniqsa, yosh-lar orasida eng ko‘p tarqalgan janrlardan biri - topishmoq (jumboq)lardir. O‘z xu-susiyatiga ko‘ra toppishmoqlar ikki va undan ortiq kishi o‘rtasida qizg‘in bahslar, tortishuvlar orqali olib boriladi. Yosh avlodning fikrlash qobiliyatini o‘stirish va mustaqil faoliyatga o‘rgatishda ijоdiy fikrlаshgа yo‘nаltirilgаn mеtоdlаr muhim аhаmiyatgа egа. Ulаrdаn biri tоpishmоqlаrlаrdаn fоydаlаnish o‘zigа хоs jihаtlаri bilаn аjrаlib turаdi. Odatda topishmoqda narsa, buyumlarning bir necha belgilari aks etadi va unga qarab topishmoq javobi topiladi. Javob topish uchun ularni taqqoslash, chuqur, atroflicha mushohada yuritish talab qilinadi. Topishmoqlardan bog‘chadan boshlab, ya‘ni insonda dastlabki mushohada qilish shakllanishidan boshlab to umrini oxiriga qadar foydalanish mumkin. Topishmoqlar aqlni yuqori darajada bo‘lishini, o‘zida axloqiy g‘oyalarni ifoda-lashga yordam beradi. U aqliy, estetik va axloqiy tarbiyaga katta ta‘sir o‘tkazadi. Qadimda hamma funksiyani bajargan bo‘lsa, keyinchalik ko‘proq aqliy tarbiya-lashda qo‘llanilgan. Topishmoqlar fikr yuritishini rivojlantirishga, tahlil qilishga, predmetning, voqea-hodisalarning turli jihatlariga diqqat qaratishga o‘rgatadi. Iqtisodiyotni o‘rganishda, iqtisodiy tafakkurni rivojlantirishda iqtisodiy topishmoqlarni roli beqiyos, ularni qo‘llashning imkoni keng. Iqtisodiyotni o‘rganishda odatda iqtisodiy kategoriya, tushunchalarni o‘rganishga qaratilgan topishmoqlardan foydalaniladi. To‘g‘ri, iqtisodiy masalalarga bag‘ishlangan xalq tomonidan ijod qilingan topishmoqlar juda kam. Lekin ularni o‘qituvchining o‘zi namuna sifatida tayyorlab, yoki manbasini ko‘rsatishi mumkin.