O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi j. Abdullayev, I. Ermatov, S. Eshqulov ona tili

6-dars. Bir ma’noli va ko‘p ma’noli so‘zlar.

“Nobel mukofoti haqida eshitganmiz-u...” matnidagi axborotni o‘rganish, matndan tashaqari bu mukofot haqidagi bilganlarini so‘zlab berish.

Til birliklarining faqat bir ma’noga ega bo‘lishi bir ma’noli so‘zlar (masalan, bеhi, echki, kombayn), birdan ortiq ma’noga ega bo‘lishi esa ko‘p ma’noli so‘zlar deyiladi. Masalan, bosh (boshi katta, ko‘chaning boshi, ko‘pchilikka bosh).
7-dars. Ko‘chma ma’nolar va ularning turlari.
Lug‘aviy ko‘p ma’nolilik so‘z hayotining dinamik xarakteri tufayli sodir bo‘ladi. So‘z hayotining dinamik xarakteri deyilganda, uning (so‘zning) turli xil sotsial sharoitlarda, turlicha maqsadlarda qo‘llanilishi va ularning nolisoniy imkoniyatlari tushuniladi. Bunday lisoniy vaziyat so‘zlardagi bosh va nominativ ma’nolarning ko‘chma ma’nolar ham kasb etishi imkoniyati (jarayoni) bilan bog‘lanadi. So‘zlarning o‘z (nominativ) ma’nolaridan tashqari, ko‘chma ma’nolarda ham qo‘llana olish imkoniyati ko‘p ma’nolilikka yo‘l ochadi: ko‘p ma’nolilik zaminida ko‘chma ma’nolar turadi.

So‘z ma’nosining subyektiv bo‘yog‘i ko‘chma ma’nolar hosil bo‘lishining metafora, metonimiya, sinekdoxa, vazifadoshlik kabi usullari yordamida vujudga keladi.