O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI

Quduqlarni kapital ta’mirlash fanidan

MUSTAQIL ISH
Mavzu: Yer osti ta’mirida amalga oshiriladigan ishlar
Bajaruvchi talaba:
Guruh:
Rahbar:
Toshkent 2021

Mavzu: Yer osti ta’mirida amalga oshiriladigan ishlar

Reja:

1.Quduqlarni ta’mirlash jaroyonining murakabligi
2.Yer osti ta’mirlash sikli
3.Yer osti ta’miri uskunalari

Quduqlarni ta’mirlash jarayonining murakkabliligi

Quduqlarni yer osti ta’miri – neft va gaz qazib olishning eng qiyin jarayoni hisoblanadi.

Neft konlari va quduqlarini ishlatishning zamonaviy texnika va texnologiyasining asosiy vazifasi – ulardagi ta’mirlashlar oraliq vaqtini uzaytirishni ta’minlashdan iborat.
Yer osti ta’miri maxsus guruh tomonidan ochiq havoda istalgan vaqt va faslda amalga oshiriladi, odatda u og‘ir iqlim va ob-havo sharoitiga to‘g‘ri keladi. Asosiy neft qazib olinuvchi regionlar geografiyasining o‘zgarishi (janubdan shimolga ko‘chganda) bu ishlarni amalga oshirishni qiyinlashtiradi.
Bir yilda bajariluvchi yer osti ta’mirlash ishlarining 90% dan ortiqrog‘i shtangali chuqurlik nasosi quduqlarida amalga oshirilsa, 5% dan kamrog‘i elektr nasoslari bilan jihozlangan quduqlarga to‘g‘ri keladi.
Bu quduqni ishlatishga bog‘liq ravishda tanlangan qurilma va mexanizmlarga bog‘liqligini aks ettiradi.
Yer osti ta’mirida qo‘yidagi ishlar amalga oshiriladi:
1). Transport;
2). Tayyorlov;
3). Ko‘tarib tushirish ishlari – bunda quduqdan nasos qurilmalari (quvur, shtanga, chuqurlik nasoslari, kabellar va hokazo.) ko‘tarib olinadi va yangi yoki ta’minlangan qurilmalar tushiriladi;
4). Quduqni tozalash, qurilmalarni almashtirish, mayda avariyalarni bartaraf qilish kabi ishlar bajariladi;
5). Transportirovka qilishga qurilmalarni tayyorlash uchun ko‘tarib-tushirish yoki boshqa ishlar bo‘yicha o‘tkaziladigan so‘nggi yakunlovchi ishlar amalga oshiriladi.
Quduqni yer ostida ta’mirlashda amalga oshiriladigan ishlar ko‘tarish va transport bazalaridan tashkil topgan turli qurilmalar majmuasi, qo‘lda bajariladigan ishlar uchun kerakli bo‘lgan asboblar, turli mexanizatsiyalar, quduqni tozalash bo‘yicha jihozlar va hokazolardan foydalaniladi. Ko‘taruvchi qurilma minora (machta), tal tizimli lebyodka majmualaridan tashkil topgan. Ko‘pincha bunga yana yer yuzasida joylashtirish uchun quvur va shtangalar uchun stellajlar ham kiradi. Yangi hududlarda neft qazib chiqarishda quduqlar “minorasiz” ishlatiladi, bu bilan metall va qurilmalarni sarfini kamaytirishga erishiladi. Qurilmalarni ko‘tarish va tushirish harakatlanuvchi minora va stellaj, traktor lebyodkalari yoki bo‘lmasa, agregatlar yordamida, ya’ni o‘zi yurar gusenitsali yoki g‘ildirakli transport mashinalari yordamida amalga oshiriladi. Quvur, shtanga, ESN kabelini ko‘tarish-tushirishda qator ishlarni amalga oshirish uchun maxsus jihoz va mexanizmlar qo‘llaniladi.
Ko‘tarilayotgan quvur kolonnalari va shtangalar og‘irliklarining katta ekanligi og‘ir yuklarni ko‘taruvchi (50-100t) ko‘tarish qurilmalaridan foydalanishni talab qiladi. Bu quduqn yer ostida ta’mirlashda qo‘llaniladigan qurilmalarning og‘irligini bildiradi, shuning uchun ham uni transporti, montaj va qayta ishlar murakkab va katta mehnat talab qiladi. Yer ostida ta’mirlashda qurilma konstruktorlarining asosiy e’tiborlari ko‘tarib-tushirish ishlarini tezlashtirib yer ostida ta’mirlashni tezlashtirishga qaratilgan. Bu ishlarning tez bajarilishini “asosiy” ishni tezlashtirish orqali quduqdan quvur kolonna va shtangalarni ko‘taribgina erishish mumkin. Buning uchun ko‘targichlar kuchi uzluksiz oshirib boriladi, tarnsmissiya tavsifi, lebyodka yaxshilanadi va hakozo. Bir vaqtning o‘zida minora balandligi ham oshirishga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Qurilmalarni transport qilish, ularni montajga layoqoti kabi masalalarga esa unchalik katta ahamiyat qaratilmaydi. Tekshirishlar shuni ko‘rsatdiki, qurilmalarni ko‘tarib-tushirish ishlarida transport, montaj va qayta montaj ishlari vaqtining qisqarishi va og‘ir mehnatni kamaytirishga alohida guruh ishlari emas, balki yer ostida ta’mirlashning butun sikli uchun ketgan vaqtda o‘z aksini topgan. Yer osti ta’mirlashning vaqt balansi grafiklarda tavsiflanadi (1-rasm).