O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

2.3 Issiqlik almashinish qurilmalari
Ma’lumki, sanoatning turli sohalarida xilma-xil xom - ashyo va mahsulotlarni qayta ishlashda issiklik almashinish jarayonlari va ularni amalga oshiruvchi qurilmalar juda keng mikyosda kullaniladi. Jarayonlarni o’tkazish shartlari va qurilmalarni qo’llash sohasiga qarab, issiqlik almashinish qurilmalarning tuzilishi turlicha bo’ladi.
Ishlash prinsipi qarab issiqlik almashinish qurilmalari sirtiy (rekuperativ), regenerativ va aralashtiruvchi (gradirnya, skrubber, aralashtiruvchi kondensator va h.) qurilmalarga bulinadi.
Sirtiy issiqlik almashinish qurilmalarida issiqlik eltkichlar devor bilan ajratilgan bo’lib, ularda bir muhitdan ikkinchisiga issiqlik ushbu devor orqali uzatiladi. Konstruksiyasiga ko’ra sirtiy issiqlik almashinish qurilmalari qobiq - trubali, zmeyevikli, plastinali, spiralsimon, qirrali, g‘ilofli, blok-grafitli va maxsus issiqlik almashinish qurilmalariga bo’linadi.
Regenerativ issiqlik almashinish qurilmalarida bir issiqlik almashinish yuzasi galma-gal issiq va sovuq eltkichlar bilan yuvilib turadi. Agar, issiqlik almashinish yuzasi issiq eltkich bilan yuvilib tursa, muhitning issiqligi hisobiga isiydi, sovuq eltkich bilan yuvilganda esa – o’z issiqligini beradi. Shunday kilib, issiqlik almashinish yuzasi issiqlik eltkichning issiqligini yig‘ib oladi, so’ng esa sovuq eltkichga beradi.
Aralashtiruvchi issiqlik almashinish qurilmalarida ikkala eltkich bevosita uzaro aralashuvi paytida issiqlik almashadi.
Issiklik almashinish turiga ko’ra qurilmalar isitkich, bug‘latkich, sovutkich va kondensatorlarga ajratiladi.
Konstruksiyasiga qarab ushbu turdagi kurilmalar kobik - trubali, «truba ichida truba», zmeyevikli, spiralsimon, yuvilib turuvchi, plastinali, qirrali, g‘ilofli, blok-grafitli, shnekli va hokazo bulishi mumkin.