|
1
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI
ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA
UNIVERSITETI
«ELEKTRONIKA VA AVTOMATIKA»
fakulteti
«
Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish» kafedrasi
« Raqamli boshqarish tizimlari» fanidan
“Laplas o
‘
zgarishlarni vaqt diskret funksiyalari uchun qo
‘
llanilishi”
mavzusida
MUSTAQIL ISH
Bajardi:
138-19 guruh talabasi Rustamov B.
Qabul qildi:
PhD dots. Avazov Yu.Sh.
Toshkent – 2022
2
MAVZU:Matlab yordamida raqamli boshqarish tizimlarining
tahlili
Reja:
1.Matlab dasturi o’zi nima, vazifasi va uning yaratilish tarixi
2.Matlab dasturining interfeysi va unda ma’lumotlarni kritish
3.
MATLAB interfeysi haqida ma’lumotlar va yo’riqnoma
.
4.
RBT ning o’ziga xos jihatlari.Raqamli boshqarish tizimlarini
tadqiq etish usullari va raqamli filtrlar
5. Chiziqli tizimlarning barqarorligi
MATLAB — bu vaqt sinovidan o‘tgan matematik hisoblarni avtomatlashtirish
tizimlaridan biridir. MATLAB dasturi - kompyutеrda turli yo’nalishdagi mexanika,
matematika, fizika, muxandislik va boshqaruv masalalarini yechish, turli xil mexanik,
energetik va dinamik sistemalarni modellashtirish, loyihalash, tavsiflash va tahlil qilish
masalalarining aniq, tеz, samarali hal etish uchun mo’ljallangan sistеma va turli xil sohali
foydalanuvchilarga mo’ljallangan dasturlash tilidir.
MATLAB asosan quyidagi vazifalarni bajarish uchun ishlatiladi:
•
matematik hisoblashlar;
•
algoritmlarni yaratish;
•
modellashtrish;
•
ma'lumotlarni tahlil, tadqiq qilish va vizuallashtirish;
•
ilmiy va injenerlik grafikasi;
•
ilovalarni ishlab chiqish;
•
grafik ishlanmalarni yaratish va boshqalar.
3
Matlab tizimini ishga tushirilgandan so‘ng ekranda quyidagi to‘rtta oyna
paydo bo‘ladi:
1.
Command
Window
(buyruqlar
oynasi)
–
eng
ko‘p
ishlatiladigan oyna bo‘lib, unda foydalanuvchining buyruqlari bevosita
bajariladi va natijalar keltiriladi.
2.
Command History (buyruqlar tarixi) – foydalanuvchining barcha
buyruqlari saqlanadi.
3.
Workspace (ishchi fazo) – foydalanuvchi tomonidan buyruqlar
oynasiga kiritilgan barcha o‘zgaruvchilarni aks ettiradi.
4.
Surrent Directory (joriy katalog) – provodnik dasturiga o‘xshash
funksiyani bajaradi.
Matlab matematik xisoblash tizimida masalalarni yechish tartibi kerakli
buyruqlarni satr ko‘rinishida berish orqali amalga oshiriladi. Dasturning
keyingi versiyalarida bir necha buyruqlarni menyu qismi yoki uskunalar
paneli orqali ham amalga oshirish mumkin.
Tizimda satrli buyruqlar kiritishning asosiy qoidasi “
>>
” katta
matematik ifodalaridan keyin yozishdir. Kiritilgan matematik ifodaning
qiymati Enter tugmasi bosilishi bilan o‘zgaruvchisiga natijaviy qiymat
yuklatadi. Tizimda o‘zgaruvchilarga qiymatlar “
=
”tenglik belgisi orqali
beriladi.O‘zgaruvchilar sifatida ixtiyoriy xarfdan foydalanish mumkin. Agar
bir necha ifodadan ketma-ket emas, umumiy tarzda natija olish kerak bo‘lsa, u
holda ifodalardan keyin “
;
”nuqtali vergul qo‘yish kerak.Berilgan matematik
ifoda bir satrga sig‘masa keyinga satrga “...” ko‘p nuqta orqali o‘tish
mumkin. Shunda, satrlarni yagona ifoda sifatida aniqlaydi va bajaradi.
Matlab tizimining yaratilishi professor Klive B.Mouler va MathWorks firmasi
prezidenti Jack Little lar faoliyati bilan bog’liq. Bir necha yillar Nyu-Mexiko, Michigan
va Stenford universitetlarining matematika kafedrasi va kompyuter markazlarida ishlagan
Klive Mouler keyinchalik faoliyatini MathWorks firmasida davom ettirgan. 1984-yilda u,
Fortran tizimida matritsali hisoblashlar va chiziqli algabra masalalarini yechish paketlarini
yaratish ishlarida qatnashgan va birinchi marta "MATLAB" atamasini kiritgan.
“MATLAB” so’zi inglizcha “Matrix Laboratory” so’zlarining qisqartirilgan ifodasidir.
Matlab tizimi XX asrning 70-yillarida katta EHMlarda foydalanish
uchun C.B.Moler tomonidan ishlab chiqildi. 80-yillarning boshlarida Jhon Little o’zining
Math Works, Inс. firmasida IBM PC, VAX va Macintosh tipli shaxsiy kompyuterlar
uchun bu tizimni modernizatsiya qildi. MATLAB turli fan va texnika muammolari
4
masalalarini yechishda boshqa shunga o’xshash tizimlarga nisbatan yuqori saviyadagi
tizim deb tan olindi. Modellashtirish vositasi sifatida ham kuchli vosita
hisoblanadi.Dastlab, MATLAB paketi matritsali hisoblashlar, dasturlar kutubxonasi
uchun qulay qobiq sifatida qo’llanilgan bo’lsa, keyinchalik yuzlab yuqori malakali
matematiklar va injener-texnik dasturchilar tajribasida, o’ziga xos laboratoriya sharoitida
uning imkoniyatlari ancha kengaydi va hozirga kelib, ilmiy-texnikaviy dasturlash tili
sifatida kompyuter algebrasi tizimlarining ilg’or vakillaridan biriga aylandi.
Matlab tizimi ko’proq qo’llaniladigan soxalar
:
-
matеmatika va xisoblash;
-
algoritmlarni qayta ishlash;
-
xisoblash ekspеrimеnti, modеllashtirish imitatsiyasi, makеtlash bеrilganlarni
taxlil qilish va natijalarni vizuallashtirish ilmiy va muxandislik grafikasi;
-
amaliyot dasturlarini qayta ishlash;
Matlab - bu shunday intеrfaol (bеvosita) tizimki, undagi asosiy ob'еkt
bo’lgan massivning o’lchamlarini aniq yozish talab qilinmaydi. Bu esa juda
ko’p
xisoblashlarni vektor matrittsa ko’rinishidagi masalalarni tеz vaqtda yеchish imkonini
bеradi.Shuning uchun Matlabda xotirani dinamik taqsimlash evaziga C va
Fortran
tillaridagiga qaraganda amallar bajarish osonroq kеchadi. Matlab tizimi bu xam
amaliyot muxit, xam dasturlash tilidir. Tizimning eng kuchli tomonlaridan biri bu Matlab
tilida ko’p marta foydalaniladigan dasturlar yozish mumkin.
MATLAB tilida oshkor ma’lumotlarni kiritish va chiqarish operatorlari yo’q. Bu
muammo o’zlashtirish operatori orqali hal etiladi. Buning uchun matematik ifodalarning
oxirida nuqtali vergul (;) belgisi qo’yilmaydi.
5
Tizim konstantalariga quyidagilar kiradi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
