O'zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

Mehnat muhofazasi

Mehnat muhofazasi - inson ning mehnat jarayonidagi xavfsizligi,

sihatsalomatligi va ish qobili-yatining saqlanishiga qaratilgan tadbirlar. Qonun
hujjatlarida mehnat jarayonida koʻllaniladigan ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy, texnik,
sanitariyagigiyena, davolash-profilaktika choratadbirlari belgilab qoʻyiladi. Mehnat
qiluvchi shaxs xavfsizligi, salomatligi, mehnat qilish qobiliyatini himoyalash,
sogʻlom mehnat sharoitlari yaratish, kasb kasalliklari yuz berish xavfini oldini olish,
ishlab chiqarishda jarohatlanishlarga yoʻl koʻymaslik kabilar Mehnat muhofazasi
oldidagi vazifalar hisoblanadi.
OʻzRda xavfsiz va qulay mehnat sharoitida ishlash yuzasidan fuqarolarning
huquqlari Konstitutsiyada (37modda) mustahkamlanib qoʻyilgan. Ush-bu
konstitutsiyaviy kafolatni amalda roʻyobga chiqarilishiga qaratilgan aniq
choratadbirlar OʻzR ning Mehnat kodeksida, "Mehnatni muhofaza qilish
toʻgʻrisida"gi qonun (1993 yil 6 may)da, boshqa bir qator qonunlar va qonun osti
normativ hujjatlarida belgilangan. Oʻzbekistonda Mehnat muhofazasi uchun katta
moliyaviy mablagʻlar ajratiladi va oʻzlashtiriladi. Sogʻlom va xavfsiz mehnat
sharoitida mehnat qilish huquqi OʻzR fuqarolarining eng asosiy mehnat huquqlaridan
boʻlib hisoblanadi. Mehnat muhofazasiga oid talablar va standartlar Mehnat kodeksi,
"Mehnatni muhofaza qilish toʻgʻrisida"gi qonun talablari asosida ishlab
chiqariladigan korxona va tashkilotlarning ichki mehnat tartibi qoidalari, jamoa
shartnomalari, tarmoq yoki mintaqaviy jamoa kelishuvlari, korxonalarning boshqa
ichki normativhuquqiy hujjatlarida, muayyan soha, kasb, ish joylariga oid boʻlgan
Mehnat muhofazasi standartlarida belgilab qoʻyiladi. Mulkchilik shakli va xoʻjalik
yuritish usulidan qatʼi nazar barcha korxona, muassasa, tashkilotlar oʻz xodimlari
uchun sogʻlom va xavfsiz mehnat sharoitini yaratishi, xavfsizlik texnikasi choralarini
koʻrishi, mehnatni muhofaza qilish xizmatlarini tashkil etishi, boshqa tashkiliytexnik
tadbirlarni amalga oshirishi shart.


Xulosa
Sanoat sharoitida changni ushlab qolish bir necha bosqichda, kamida ikki bosqichda amalga oshiriladi. Dastlab gazoxod va tsiklonlarda yirik zarrachali chang ushlab qolinadi, so’ng yuqori samaradorlik bilan mayda zarrachali chang ushlab qolinadi. Bu ushlab qolingan changdan ratsional foydalanish va mayda zarrachali changni ushlab qolish samaradorligini oshirishga imkon beradi Yirik zarrachali chang asosiy jarayonga qaytariladi, mayda zarrachali chang esa tarkibida qimmatli oson uchuvchan zarrachalar bo’lgani sabali mahsus kompleks qayta ishlashga yuboriladi.
Aniq bir melallurgik jarayon uchun chang ushlash sistemasini tanlash ko’pgina omillarga bog’liq. Ulardan asosiylari: chang chiqishi, uning granulometrik tarkibi, asosiy metallga yo’ldosh komponent sifatida keladigan qimmatli komponentlar miqdori, chiqib kelayotgan gazlar harorati va boshqalardir.
Ko’pchilik xollarda gazlarni changdan tozalash o’z-o’zidan belgilangan maqsad hisoblanmaydi. Ko’pgina metallurgik ishlab chikarishning chiqib ketayotgan gazlar tarkibida atrof-muhitga sezilarli darajada salbiy ta’sir qiladigan yoki ma’lum qimmatga ega bo’lgan va olinishi shart bo’lgan komponentlar bo’ladi.
Olinishi ikki tomonlama foydali bo’lgan gaz tarkibidagi komponentlarga oltingugurt oksidi, gazsimon xlor, simob bug’i va xakozolarni aytib o’gish mumkin. Misol uchun, atrof-muhitga salbiy ta’sir qiladigan oltingugrg oksidi, sulfat kislota yoki elementlar oltingugurt olish uchun muvaffaqiyatli foydalanilmoqda.