O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov

Suvda eruvchanligi
Geksanda eruvchanligi
CH3OH (metanol)		∞	1,2
CH3CH2OH (etanol)		∞	∞
CH3(CH2)2OH (n-propanol)		∞	∞
CH3(CH2)3OH (n-butanol)		1,1	∞
CH3(CH2)4OH (n-pentanol)		0,30	∞
CH3(CH2)5OH (n-geksanol)		0,058	∞

Muammo 13.1. Nisbiy eruvchanligi bashorat qilish.
Muammo 13.1 (1). Aytinchi, erigan moddalar qaysi erituvchilarda yaxshi eriydi:
a) NaCl metanolda (CH₃OH) yoki propanolda CH₃(CH₂)₂OH;
b) etilenglikol (HOCH₂CH₂OH) geksanda (CH₃(CH₂)₄CH₃ yoki suvda;
v) dietilefiri (C₂H₅OC₂H₅) suvda yoki etanolda (CH₃CH₂OH).
Echimi:
a) Javob-metanol. NaCl ion bog‘lanishli birikma, ya’ni u ion-dipol molekulararo kuchlar hisobiga eriydi. Ikkala spirt ham –OH guruhlarga ega, ammo ularning molekulalaridagi uglerod radikali ionlar bilan juda kuchsiz ta’sirlashadi, metanol radikali kichik bo‘lgani uchun NaCl aynan metanolda eriydi.
b) Javob-suv. Etilenglikol molekulasi 2ta –OH guruhga ega va tegishlicha uning molekulalari o‘zaro molekulararo vodorod bog‘ini hosil qiladi. Etilenglikol molekulalari va suv molekulalari orasidagi vodorod bog‘ining hosil bo‘lishi asosan etilenglikol molekulalari hosil qilgan vodorod bog‘lari o‘rnini oladi va tegishlicha geksan bilandagi dipol–induksiyalangan dipol o‘zaro ta’sirga nisbatan yuqori ekanligini ko‘rsatadi.
v) Javob-etanol. Dietil efiri molekulalari dipol- dipol va dispersion kuchlar o‘zaro kuchlari orqali ta’sirlashadi. Ular suv molekulalari bilan ham, etanol molekulalari bilan ham vodorod bog‘lari hosil qiladi. Ammo etanol efir bilan dispersion kuchlar orqali effektiv o‘zaro ta’sirlashadi, uning tarkibidagi uglevodorod radikali borligi hisobiga.