O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov

Muammo (1)

Quyida keltirilgan jarayonlarning qaysilari kimyoviy yoki fizikaviy xodisalar ekanligini aniqlang.
A) Nam oynada sovutilganda, ya’ni kechasi temperatura pasayganda, qirov paydo bo‘ladi.
B) Urug‘dan poya o‘sib chiqadi.
C) Gugurt kul va gazlar hosil bo‘lishi bilan olovlanadi.
D) Kumush vilka havoda asta-sekin xiralashadi.
Echish:
A) Fizikaviy o‘zgarish – suvning agregat holatlari o‘zgaradi.
B) Kimyoviy xodisa – chunki urug‘ o‘zida turli kimyoviy reaksiyalar sodir bo‘lishi uchun suvni, havodan va tuproqdan turli moddalarni, quyosh energiyasini ishlatadi va mos ravishda tarkib o‘zgarishi ham bo‘ladi.
C) Kimyoviy o‘zgarish–gugurt yonganda undagi moddalar boshqa moddalarga aylanadi.
D) Kimyoviy xodisa – havoda mavjud bo‘lgan oltingugurt tutgan moddalar bilan ta’sirlashish natijasida kumush sulfat hosil bo‘ladi.
1.2 muammo (2) mustaqil echish uchun.
Quyida keltirilgan jarayonlarning qaysilarini fizikaviy yoki kimyoviy
A) yodni qizdirganda uning bug‘lari hosil bo‘ladi.
B) avtombil dvigatelining silindridagi uchqundan benzin bug‘lari yonadi.
V) ochiq yallig‘lanish ustida qoplama hosil bo‘lishi.
Kimyoning markaziy mavzusi
Kimyoviy va fizikaviy o‘zgarishlar orasidagi farqlar moddaning tarkibi bilan belgilanadi, u mikroskopik darajada o‘rganiladi. Uch fizikaviy holatlarning xoxlaganidagi moddalarning mikroskopik xossalari ularni tashkil qilgan zarrachalarning harakati tufayli paydo bo‘ladi. Kimyoviy xodisani molekulyar darajada o‘rganish, masalan shamning yonishi ko‘rish, aslida nima bo‘layotganini anglashga yordam beradi. Suv qaynayotganda va mis suyuqlanayotganda nima sodir bo‘ladi? Zarrachalarning ko‘rinmas dunyosida qanday xodisalar bo‘ladiki, ular urug‘ni o‘sib poya hosil qilishga, neonni nurlanishga, mixni zanglashga olib keladi. Bunday savollarga javob berish va ko‘rinmas o‘zgarishlarni tushunish uchun, ko‘zga ko‘rinuvchi hodisalar o‘rganiladi.

2.