O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov

4-masala. a) CuCl₂ b) CH₃COONa c) (NH₄)₂S tuzlari gidrolizning
molekular va ionli teglamalarni tuzing
Yechish: a) CuCl₂ kuchli kislota va kuchsiz asosdan hosil bo`lgan tuz. Shuning uchun CuCl<sub>2</sub> ning gidrolizi kationlararo bo`radi :

1. 
   Bosqich : CuCl₂ + H₂O = Cu OHCl + HCl
   

Cu⁺² + 2Cl^- + H₂ O = Cu OH⁺ + Cl^- + H⁺ + Cl^-
Cu⁺² + H₂ O = Cu OH⁺ + H⁺ (pH<7)

2. 
   Bosqich : Cu OHCl + H₂O = ↓Cu(OH)₂ + HCl
   

Cu OH⁺ + Cl^- + H₂O = ↓Cu(OH)₂ + H⁺ + Cl^-
Cu OH⁺ + H₂O = ↓Cu(OH)₂ + H⁺ (pH<7)
b) CH₃COONa kuchsiz kislota va kuchli asosdan hosil bo`lgan tuz. Shu uchun CH<sub>3</sub>COONa ning gidrolizi anionlararo bo`radi :
CH₃COONa + H₂O = CH₃COOH + NaOH
CH₃COO^- + Na⁺ + H₂O = CH₃COOH + Na⁺ + OH^-
CH₃COO^- + H₂O = CH₃COOH + OH^- (pH>7)
c) (NH₄)₂S kuchsiz kislota va kuchsiz asosdan hosil bo`lgan tuz. Shuning uchun (NH<sub>4</sub>)<sub>2</sub>S ning gidrolizi ham kationlaro, ham anionlaro bo`ladi :
(NH₄)₂S + H₂O = 2NH₄OH + H₂S
2NH₄⁺ + S^2- + H₂O = 2NH₄OH + H₂S (pH=7)
5-masala. 0,1M ammoniy xlorid tuzi eritmasining gidrolizlanish konstantalarini, gidrolizlanish darajalarini va pHni hisoblang:
Yechish: Gidrolizlanish konstantasini K_{gidr } teglamasidan aniqlaymiz
K_{gidr }jadvaldan _{ }ni topamiz.
K_{gidr }= 0,58_{ } NH₄Cl
_{ }tenglama orqali gidrolizlanish darajalarini hisoblaymiz
Masala shartiga qo`ra: C_tuz = _{ }= 0,1<sub> 


  </sub>yoki_{ }%
Kuchli kislota va kuchsiz asosdan hosil bo`lgan tuzlarning eritmalari kislotali muhitga ega bo`lganligi uchun bunday tuzlar eritmalaridagi vodorod ionlarning konsentrasiyasi suyltirish qonuniga asosan [ H⁺] = _{ } tenglama bilan ifodalanadi.
Shunga qo`ra : [ H⁺] = _{ }= _{ }7,8_{ }mol/l

pH=-_{ }= -_{ }= 5,1

12.3- Lаbоrаtоriya ishi
Tuzlаr gidrоlizi


Ishning maqsadi. Kuchli va kuchsiz elektrolitlar, kuchli va kuchsiz elektrolit eritmalarining dissosiasyalanishi, dissosialanish konstantasi, suvning ion ko’paytmasi, ion almashinish reaksiyalari, ion almashinish reaksiyalarining molekulyar, ionli tenglamalarini tuzish. Gidroliz reaksiyalarining ion tenglamalarini tuzish. Gidrolizlanish darajasi va konstantasi, kuchli va kuchsiz elektrolitlar. Eritma muhitini aniqlash,vodorod ko’rsatkich – pH, gidroliz reaksiya turlari bilan tanishish.


1-tаjribа.Kuchsiz elektrolit eritmalarning hosil bo’lishi
Prоbirkаgа 1-2 ml 0,5n nаtriy аtsеtаt CH₃COONa eritmаsidаn qo’yib, ungа 1-2 tоmchi fеnоlftаlеin qo’shing. Prоbirkаdаgilаrni yaxshilаb chayqatib аrаlаshtiring vа eritmаning rаngigа e`tibоr bеring. Kеyin eritmаni qaynagunchа qizdiring. Rаngi qаndаy o’zgаrаdi? Eritmаni sоviting vа rаngining o’zgаrishigа e`tibоr bеring. Fеnоlftаlеin rаngining o’zgаrishigа аsоslаnib, eritmаdа iоnlаr kоnsеntrаtsiyasi o’zgаrishi to’g’risidа qаndаy xulоsа qilish mumkin? Harorat оshgаndа gidrоlizlаnish muvоzаnаti qаysi tоmоngа siljidi?