O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

Geoxronologik jadval.
1881 -yilda Balonya shahrida bo‘lib o‘tgan 
2-Xalqaro geologik kongressda asosiy stratigrafik bo‘limlar tasdiqlangan. 
Bu geoxronologik jadvalda Yer tarixi to‘rtta eraga bo‘lindi va ularni 
quyidagi nomlar bilan atash taklif qilindi: Arxey, Paleozoy, Mezozoy, 
Kaynozoy. Keyinchalik 1887 -yilda Arxey erasi tarkibidan Proterozoy 
erasi ajratildi. Hozirgi vaqtda geoxronolik jadval quyida keltirilgan jadval 
ko‘rinishiga ega. Davrlarning nomi aniqlangan joyning nomi bilan 
atalgan. Masalan: Kembriy davri Uels yarim orolining qadimgi nomi; 
Ordovik va Silur davrlari Angliyada yashagan qabilalarning nomi; Perm 
davri Rossiyaning Perm gubyerni yasining nomi; Yura davri 
Shvetsariyadagi tog‘ning nomidan olingan. Faqat Toshko‘mir va Bor 
davrlari topilgan foydali qazilmalar nomidan olingan. Ma’lum bir era 
davomida hosil
 
bo‘lgan Cho‘kindilar qatlami esa 
sistema
(davr) de-yiladi. 
Geoxronologik birlik sifatida era va eraning bo‘laklari qilib davrlar qabul 
qilingan. Davr o‘z navbatida bir necha mayda bo‘limlarga, ular yaruslarga 
bo‘linadi. 
Geoxronologik 
jadvalning 
yarusgacha 
bo‘lgan 
qismi 
umumjahon ahamiyatiga ega bo‘lib, hamma yerda bir xil nomlanadi. 
Eralar tubandagilardan iborat: 
Arxey erasi
- bu erada Yerda ham hayvon organizmlari ham, 
o‘simlik organizmlari ham bo‘lmagan. 
Proterozoy erasi
- bu erada noaniq qoldiqlar va bevosita belgilar 
boyicha boshlang‘ich organizmlar yashagan bo‘lishi mumkin. 

---

79 
Paleozoy erasi
- unda hozirgilardan juda kam farq qiladigan, lekin 
ancha yuqori tuzilgan o‘simlik va hayvonlar bo‘lgan. 
Mezozoy erasi
- unda mukammal tuzilgan o‘simlik va hayvonlar 
bo‘lgan. 
Kaynozoy erasi
- bu erada o‘simlik va hayvonlar hozirgilarga 
borgan sari o‘xshab boradi. 
Arxey, proterozoy eralari to‘liq o‘rganilmaganligi uchun biz pa-
leozoy erasidan boshlab davrlarni o‘rganamiz. Bu era olti davrdan iborat: 
1.Kembriy, 2.Ordovik, 3.Silur, 4.Devon, 5.Toshko‘mir va 6. Perm. 
Mezozoy erasida davrlar uchga bo‘lingan: 1.Trias, 2.Yura, 3.Bo‘r. 
Kaynozoy erasida ham uchta: 1.Paleogen 2.Neogen 3.Antropogen. 
Paleozoy erasidagi kembriy, silur, devon va Perm’ davrlarining nomlari 
shu davrlarga harakterli bo‘lgan qatlamlar va organizmlar birinchi marta 
ta’riflangan joylarning nomlaridan kelib chiqqan. Toshko‘mir davri Yer 
tarixida birinchi marta toshko‘mir konlari jumladan, Donetsk va Moskva 
yoni ko‘mir havzalarini hosil
 
qilgan juda ko‘p o‘simliklar paydo bo‘lgan 
davr nomi bilan ataladi. 
Mezozoy erasidagi trias davri shu davr qatlamlari jinslarining 
tarkibiga ko‘ra keskin uch bo‘limga (trias - uchtalik degan so‘z) 
bo‘linganligi uchun shunday nom olgan. Yura davri esa shu davrga te-
gishli bo‘lgan qatlamlar birinchi marta ta’riflangan sharqiy Fransiyadagi 
Yura tog‘lari nomi bilan ataladi. 
Bo‘r davri o‘z nomini shu davrda juda ko‘p miqdorda hosil
 
bo‘lgan 
tog‘jinsidan olgan. qidiruvchi parmalashning ma’lumotiga ko‘ra, shi-
moliy Ukrainada bo‘r qatlamining qalinligi 500m dan ortiqdir. 
Kaynozoy erasining davrlari o‘z nomlaridan shu eraning hayvonot 
xususiyatlarini ifodalaydi. Bu paleogen davridayoq umurtqali sut 
emizuvchilarning qoldiqlarini uchratamiz lekin ular butunlay qirilib 
bitgan va nihoyat, antropogen davridan boshlab odam yashay boshlagan.