O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta-maxsus ta'lim vazirligi islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti s. T. Yunusxo‘jayev

Birinchidan
, zamonaviy mashinalar texnik va texnologik hsusiyatlari qulay 
bo‘lganligi sababli ko‘proq ishlatilishi, bir mashinani bir-qancha turdagi 
ekinlarga va ularni hosillarini yig‘ishda qo‘llanilishi, ishlar dolzarb vaqtida 
mashinalarni kata hududlarda harakatlanishi hisoblanadi.
Ikkinchidan
, ba’zi ho‘jaliklarda sotib olingan texnikaning 
rusumlarining turlari ancha ko‘pligi, bir ho‘jalikning o‘zida TXK va T 
ishlarini sifatli bajarishga to‘sqinlik qiladi.
Uchinchidan
, xizmat ko‘rsatish-ta’mirlash bazasini texnik-iqtisodiy 
ko‘rsatkichlarini taxlili, yonilg‘I ta’minlash tizimi va gidrotizim 
qurilmalarini ishlatish va ta’mirlash tazribasidan shular namoyon bo‘ldiki, 
dilerlik va maxsuslashgan korxonalarda bajariladigan ta’mirlash va 
murakkab tizimlarga TXK jarayonini sifatli amalga oshirish kelgusida 
yaxshi natijalar beradi. 
To‘rtinchidan
, MTP laridagi texnikaga sifatli TXK ishlarini bajarish 
uchun, injner-texnik hodimlarnig malakasi yuqori bo‘lishi va ularga bu 
ishlarni bajarish uchun kerakli zamonaviy jixozlar hamda etarli darajada 
axborat ko‘magi bilan taminlangan bo‘lishi talab etiladi.
Beshichidan, bizning davlatimizda zamonaviy texnikalarni (ayniqsa 
qishloq xo‘jaligi mashinalarini) ishlatish boshlang‘ch jarayondadir. 
Istemolchining talabi bo‘yicha dilerlik xizmati to‘liq yo‘lga qo‘yilmagan 
ularning samadorligi ancha past. TXK va T korxonalarining ishlab 
chiqarish bazalari ancha sust, mashinalarni bazi murakkab bo‘lmagan 
buzilishlarida ham bekor turib qolish holatlari anchaga cho‘zilib ketadi. 
4.2. Texnik xizmat k‘rsatishni tashkil qilish 
 
 
Texnik xizmat ko‘rsatish tizimi
. Texnik xizmat ko‘rsatishning 
samaradorligi, ko‘p jixatdan bajarilgan TXK va T ishlarining sifati 
bo‘yicha baxolanadi. Odatda qimmat va yuqori unumdorlikka ega bo‘lgan 
texnikaning egasi, bajariladigan TXK va T ishlarining o‘z vaqtida, tezlikda 
va sifatli bajarilishini istaydi va unga haq to‘laydi. O‘z navbatida bunday 
shartni bajarilishi uchun maxsus texnik xizmat ko‘rsatish korxonasi etarli 
darajada texnik jixozlangan bo‘lishi shart. 
Bajariladigan bir qancha firmaviy texnik xizmat ko‘rsatish turlarini 
ichida eng ko‘p tarqalganlari hisobiga uch turi kiradi: firmaviy xizmat 
ko‘rsatishtizimi, dilerlik texnik xizmat ko‘rsatish tizimi, dilerlik tizimining 
firmaviy xizmat ko‘rsatishi. 

---

113 
Firmaviy xizmatni
- texnikani ishlab chiqaruvchi firma tomonidan 
amalga oshiradi, bu ishni bajaruvchi xizmat ko‘rsatish korxonasi shu firma 
ixtiyorida, balansida bo‘ladi.
Bunday yondashuvning qulayligi firma mashinalarni ishlatish 
jarayonidan xabardor bo‘lishiga, mijozning har bir murojati va 
mashinaning tuzilishidagi nosozliklarni bartaraf etishiga juda qulay sharoit 
yaratiladi. Noqulayligi esa juda ko‘p sondagi xizmat ko‘rsatish 
korxonalarining firma tarkibidaligi hisoblanadi. Ana shunday tashkilotlar 
turkimiga КамАЗ va ВАЗ birlashmalarini kiritish mumkin. 
Texnik xizmat ko‘tsatishning dilerlik tizimi
, bunda TXK va 
nosozliklarni bartaraf qilish dilerlar tomonidan amalga oshiriladi. Bunday 
tizimning qo‘llashdan asosiy maqsad, dilerdan tashqari, o‘rtada ishtirok 
etushi mumkin bo‘lgan uchunchi shaxslarsiz, faqatgini ishlab chiqaruvchi 
va istemolchi ishtirokida ishlarni bajarishga erishish xisoblanadi. Dilerlik 
xizmatlarini tashkil qilish uchun avvalo moliyaviy ta’minlanganlik va 
kerakli mqdorda moddiy-texnik baza bo‘lishi darkor. Shu talablar 
bajarilgan holdaishlab chiqaruvchi-firma bilan kerakli dilerlik shartnomasi 
tuziladi. Bunday korxona bir yo‘la bir-necha ishlab chiqaruvchi firmalar 
bilan dilerlik shartnomalarini tuzishi mumkin va bu uning nomlanishiga 
hech qanday tasir ko‘rsatmaydi. Bunday yondoshish bir qancha davlatlarda 
juda keng tarqalgan.