O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta-maxsus ta'lim vazirligi islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti s. T. Yunusxo‘jayev

2.3. Asboblar yordamida mashinalarni diagnostikalash 
 
Karter gazining sarfini aniqlash
. Dvigatel karteriga o‘tib va atrof 
muxitga erkin ko‘tarilib ketadigan gaz oqimining hajmi, КИ-13671 (2.2-
rasm) indikatori yordamida aniqlanadi.
Dvigatel ishga tushirilib nominal ish sharoitigacha (85…90
o
C) harorat 
ko‘tariladi. Sapun va moy satxini o‘lchash uchun mo‘ljallangan teshikcha, 
indicator komplektidagi moslama va izolenta bilan berkitiladi. Dvigatelga 
moy quyish bo‘yinchasining qopqog‘i olinib o‘rniga indicator o‘rnatiladi, 
avval signalizatorda (habarchi) hech qanday namlik yo‘qligiga ishonch 

---

48 
hosil etiladi va sekin astalik bilan ebonitli porshen harakatlantiriladi. 
O‘lchov ishlari bajarilayotganda signalizator tik holatda qo‘l bilan ushlab 
turiladi. 
2.2-rasm. 13671 indikatori bilan gazning sarfini aniqlash: 
1-
 
signalizator; 
2
-signalizator posheni; 
3
-uzaytirgich;
4
-patrubka; 
5
-qopqoq; 6-korpus; 
7
-perexatnik 
Tirsakli valning nominal aylanishlar soniga moslanadi. Indikatorning 
qopqog‘i sekin astalik bilan aylantirilib, signalizator korpusidagi chiziqcha 
bo‘yicha porshenning ko‘tarilish (bunda karterdagi va indikatordagi bosim 
tenglashadi) holatiga sozlanadi va qopqoqqa ko‘rsatilgan shkala bo‘yicha, 
ushbu holatdagi gazning sarfi aniqlanadi.
Odatda o‘lchash uch marotaba bajarilib, aniqlangan qiymatlarning 
gazning o‘rtacha sarfi aniqlandi. 
Gazning haqiqiy sarfini aniqlash uchun, aniqlangan o‘rtacha qiymat 
sozlash koeffitsentiga bo‘lionadi (masalan D-240 dvigateli uchun bu 
koeffitsient 1,73 qiymatga teng).
Aniqlangan karter gazining sarfining qiymati meyoriy qiymatlar (2.2-
jadval) bilan solishtiriladi. Agarda aniqlangan qiymatlar chegaraviy 
qiymatlardan ortiq bolsa, bunday holatlarda silindrporshen gruhidagi 
detallar ta’mirlanadi. 

---

49 
2.2-jadval 
Karter gazining sarfining meyoriy qiymatlari 
Dvigatelning 
markasi 
Tirsakli valning 
nominal aylanish 
shastotasi, daqiqa
-1 
Karter gazining sarfi, l/daqiqa 
nominal 
ruxsat etilgan 
chegaraviy 
ЯМЗ-238НБ, 
ЯМЗ-238 НД 
1700 
65 
130 
180 
ЯМЗ-8432 
1900 
90 
145 
268 
СМД-62, 
СМД-62А 
2100 
50 
100 
140 
Д-65Н, Д-65М 
1750 
25 
53 
75 
КамАЗ-740 
2600 
40…45 
140 
185 
Д-240 
2200 
28 
68 
95