O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta-maxsus ta'lim vazirligi islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti s. T. Yunusxo‘jayev

TXK 
da 
diagnostikalash 
-
mashinaning 
meyoriy 
ko‘rsatkichlarini qoniqtirmaydigan qiymatlarni aniqlash maqsadida 
amalga oshiriladi. 
 
Talab boyicha diagnostikalash
haydovchi, mexanizator 
tomonidan mashinada ro‘y berayotgan o‘zgarishlar, nosozliklar, 
odatda notabiiy taqillashlar, detallardan tarqalayotgan begona 
tovushlar, qismlarni meyordan ortiq qizishi, dvigatel quvvatini va 
mashinaning 
ish unumdorligini 
kamayishi, 
yonilg‘i-moylash 
materiallarining sarfini ortishi va shular kabi sabablar natijasida 
amalga oshiriladi.
 
Resursli diagnostikalash
odatda mashinaning agregat va 
qismlarini ta’mirlashdan avval uning turini aniqlash uchun bajariladi. 
Bu holatda resurs ko‘rsatkichlar nazorat qilinadi, agregatning 
ko‘rsatkichlarini chegaraviy qiymatlarga yaqinlashganligi va TT 
ishlarini bajarishga extiyoj yuzaga kelish davri aniqlanadi. Odatda 

---

23 
resursli ko‘rsatkichlarga turli brikmalarning, masalan gilza-porshen 
oralig‘idagi, asos va shatun bo‘yinchasidagi podshipniklarning 
tirqishlarning qiymatlari, hamda karterga singib o‘tayotgan gazning 
sarfi kabi ko‘rsatkichlar hizmat qiladi.
 
Ta’mirlash oldi va ta’mirlangandan keying diagnostikalash
odatda mashinalarni ta’mirlashdan avval va ta’mirlash (joriy yoki 
tubdan ta’mirlashda) vaqtida bajariladi. Bunday diagnostikalashdan 
maqsad mashinaning agregat va tashkil topuvchi qismlarini resursini 
tekshirish hisoblanadi.
 
Ta’mirlangandan keying diagnostikalash 
bajarilgan ta’mirlash 
ishlarining sifat ko‘rsatkichlarini tekshirish, bu ko‘rsatkichlarni 
mashinani faoliyat ko‘rsatishi uchun va navbatdagi ta’mirlash 
ishlarigacha ishonchli ishlashini kafolatlash uchun amalga oshiriladi.
Bunday diagnostikalash ob’ekti agregat yoki toliq jamlangan 
mashina bo‘lishi mumkin. 
Mashinani ro‘yxatdan o‘chirishdan avvalgi diagnostikalash 
odatda mashina o‘zining ishlash muddatini o‘tab bo‘lganidan so‘ng, 
korxonaning umumiy ro‘yxatidan o‘chirish vaqtida bajariladi. Bu 
jarayonning asosiy vazifasi ro‘yxatdan o‘chirilayotgan mashinaning 
agregatlarining qaysi birini boshqa shunday mashinalarni ishlatishda 
qo‘llash mumkinligi nazorat qilinadi. Amaliyotdan ma’lum bo‘lganki 
ro‘yxatdan o‘chirilayotgan mashinalarning deyarli 50 % agregatlarini 
maxsus TXK yoki T ishlari bajarilganidan so‘ng, shu turkumdagi 
mashnalarga o‘rnatib ishlatish mumkin ekan.