O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

12.3. Ko’ndalang kesimi har xil shakldagi quvurlarni hisoblash
Vaqt o'tishi bilan quvurlarning ilmiy-texnik taraqqiyotni rivojlanishidagi roli oshib boradi. Faqatgina quvurlar yordamida uglevodorod xomashyosi ishlab chiqaradigan mamlakatlarni iste'molchi mamlakatlar bilan birlashtirish mumkin. Suyuqlik va gazlarni haydashda haqli ravishda gaz quvurlari va neft quvurlari tizimlariga tegishli, ammo suv ta'minoti va kanalizatsiya, issiqlik ta'minoti va ventilyatsiya, ba'zi qattiq minerallarni qazib olish va ularning gidrotransporti kabi tizimlar muhim rol o'ynaydi. Deyarli har bir mashina va mexanizmda quvurlar muhim rol o'ynaydi.
Maqsadlariga binoan, quvurlar odatda ular orqali tashiladigan mahsulotlar turi bilan ajralib turadi va quyidagi turlarga bo’linadi:

• 
  gaz quvurlari,
  
• 
  neft quvurlari,
  
• 
  suv quvurlari, havo quvurlari,
  
• 
  mahsulot quvurlari.
  

Suyuqliklarning ular orqali harakatlanish turi bo'yicha quvurlarni ikki toifaga bo'lish mumkin:

1. 
   Bosimli (naporli) quvurlar;
   
2. 
   Bosimsiz (naporsiz) quvurlar.
   

Shuningdek, quvurlarni uchastkaning turiga qarab ajratish mumkin: ko’ndalang kesimining shakliga mos ravishda doiraviy kesimli va doiraviymas quvurlar (to'rtburchaklar, kvadrat va boshqa profillar). Quvurlarni ularni ishlab chiqarilgan materialiga qarab ajratish mumkin: temir quvurlar, beton, plastmassa va boshqalar.
Ketma-ket ulanish - bu turli xil mahalliy qarshiliklarni o'z ichiga olgan turli uzunlik va diametrdagi bir nechta quvur liniyalarining ulanishiga aytiladi..
Suyuqlik sathining farqi hisobiga turli yordamchi qurilmalar, shuningdek gidrotexnika va suv ta'minotida suyuqlik oqimining harakati amalga oshiriladi
Ko’ndalang kesimlari har xil bo’lgan ixtiyoriy holatda joylashgan o'zgaruvchan kesimli oddiy quvur liniyasi (12.4-rasm) l₁, l₂, l₃ uzunliklarga va d₁, d₂, d₃ diametrlar va bir qator mahalliy qarshiliklarni ega bo’lgan quvurni o’rganamiz.
Bunday quvur orqali suyuqlik yetkazib berilganda, ketma-ket ulangan barcha quvurlardagi oqim tezligi bir xil bo'lishi va M (1-1) va N (2-2) uchastkalari orasidagi bosimning umumiy yo'qotilishi ketma-ket ulangan barcha quvurlardagi yo'qotishlar yig'indisiga teng bo'ladi, yani quyidagi tenglamalar hosil qilinadi:

Q₁ = Q₂ = Q₃ = Q (12.11)

h_m-n = h₁ + h₂ + h₃

Ushbu tenglamalar quvur liniyalarining ketma-ket ulanish xususiyatlarini qurish qoidasini belgilaydi.

12.4-rasm. Ko’ndalang kesimi har xil shakldagi quvurlarning chizmasi.

Nazorat savollari:

1. Maqsadga muvofiq quvur liniyalari ….
2. Tashiladigan mahsulotlar turiga ko'ra quvur liniyalari ….
3. Kesma turi bo'yicha quvur liniyalari ….
4. Quvurlarni quyidagi turlarga ajratishadi ... ..
5. Quvur liniyalarida bosimning yo'qotilishi quyidagi … yo'qotishlardan iborat.
6. Oddiy quvur liniyasini hisoblashda kerakli bosim qanday aniqlanadi?
7. Murakkab quvurga ta’rif bering.
8. Quvurlar parallel ulanganda Q va h qanday aniqlanadi?
9. Turli kesimdagi quvurlarni hisoblashda Q va h qanday aniqlanadi?
10.Parallel ulanganq uvurning chemasini chizing.

13- MA’RUZA