O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi iqbol meliqo’ziyev

Rangli kontrastlarni tushuntirish 
 
Bir vaqtdagi rangli kontrastning hosil bo‗lishi haligacha to‗la-to‗kis ilmiy 
izohlanmadi. Buning mexanizmi har xil tasvirlanmoqda. Masalan, to‗r pardaning 
qo‗zg‗otish nuqtasidagi qo‗shni nervlarning induksiyasi deb faraz qilinmoqda. 
Bundan tashqari, bir vaqtdagi kontrast, aslida ketma-ketli deb faraz qilinadi, chunki 
ko‗zimiz aslida doimo harakatda va uning to‗r pardasi ranglarning almashishi 
natijasida ketma-ket qo‗zg‗oladi.
Ketma-ketli rang kontrasti ko‗zning charchashi, hamda uning moslashuvi 
(adaptatsiyasi) bilan tushuntiriladi.
Ko‗zning rangli charchashi xromatik rangni kuzatishda nur sezuvchi 
hujayralarning eng katta kuchli qo‗zg‗alishni his qilayotgan bir qismi boshqalardan
avvalroq toliqadi va buning natijasida kuchsiz qo‗zg‗atilganligi sababli
sezgirligini uzoqroq saqlaydigan hujayralarga qaraganda ko‗proq darajada 
sezgirligini yo‗qotadi. Kuzatilayotgan rang almashganda sezgirligi yuqoriroq bo‗lgan 
hujayralar kuchliroq qo‗zg‗aladi va bu rang to‗g‗risida noto‗g‗ri ma‘lumot 
berilishiga olib keladi. Masalan, qirmizi rang A (4.14 – rasm) kuzatilganda asosan 
ko‗kka sezgir va qizilga sezgir rang sezuvchi hujayralar toliqar ekan, natijada yashil 
markaz xujayralarining nisbiy sezgirligi yuqoriroq bo‗lib qolar ekan.

---

131