O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi iqbol meliqo’ziyev

rangni 
tozaligi p
. Dominanta, oq rangni qorishmasi bilan birgalikda shu rangni sezish 
imkoniyatini beradi, ya‘ni rang tusin miqdoriy aniqlovchi monoxrom nurlanishni 
tо‗lqin uzunligi λ, rang tozali-gi 
r 
esa rang tо‗yinganlikni miqdoriy aniqlovchi va 
spektral rang ravshanligi 
V
λ ni aralashma ravshanlik yig‗indisi nisbatiga teng: 
p = V
λ/( 
V
λ+ 
Vo), 
bu yerda 
Vo 
– aralashmaga kiruvchi oq rangni ravshanligi. 
Diffuzli yorug‗lik qaytarish tekisliklarini о‗lchash. Yoritilganliknng miqdori 
(ekspozitsiya)ni aniqlash. Yorug‗lik berish va uni о‗lchash birligi. Yorug‗lik 
manbalarining quvvatlariga izohlar. Rang elementlari, rang , rangning toni va 
tо‗yinganligi haqida tushunchalar. Yorqinlik (svetlota )tushunchasi va uning 
qо‗llanilishi. Asosiy ranglar va ulardan hosil bо‗ladigan boshqa ranglar. Rang 

---

9 
uchburchagidan foydalanish. Foltografik rang balansi va uni α vaβ koeffitsiyentlari 
bilan aniqlash. Bir birini tо‗ldiruvchi ranglar. DS va LN plyonkalari uchun spektral 
grafik. Bir jinsli muhitda tarqalayotgan yorug‗lik nuri shu muhit bilan boshqa muhit 
chegarasiga borguncha tо‗g‗ri chiziqli bо‗ladi. Ikki xil muhit chegarasida nur 
о‗zining yо‗nalishini о‗zgartiradi. Ayni vaqtda yorug‗lik qisman ikkinchi muhitga 
ham о‗tadi, bunda u о‗zining tarqalish yо‗nalishini 
о‗zgartiradi - 
sinadi
. 
Ikki muhit ajratish chegarasining xossalariga bog‗liq ravishda qaytishning 
xarakteri ham turlicha bо‗lishi mumkin. Agar, chegara notekisliklarining о‗lchami 
yorug‗lik tо‗lqinning uzunligidan kichik bо‗lgan sirt bо‗lsa, u xolda u 
kо‘zgu sirt 
deb 
ataladi. Bunday sirtga ingichka parallel dasta kо‗rinishida tushayotgan yorug‗lik 
nurlari qaytgandan sо‗ng ham yaqin yо‗nalishlarda ketadi. Bunday y о‗ n a l t i r i l g 
a n qaytish 
kо‘zgu qaytish 
deb ataladi. 
Agar notekisliklarning о‗lchamlari yorug‗lik tо‗lqini uzunligidan katta bо‗lsa, 
u xolda ingichka dasta chegarada yoyilib (sochilib) ketadi. Qayitgandan sо‗ng 
yorug‗lik nurlari har qanday yо‗nalishlarda ketadi. Bunday qaytish