O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti «biologiyа» kafedrasi

Ishni bajarish tartibi: 
1-tajriba.
Tovuq embrionida óq organlarning hosil bólishi. Preparatda gastrulyatsiya 
jarayonidan sóng óq organlarning shakllanish bosqichi boshlanadi. Preparatga kichik 
obyektiv ostida qaralganda sirtqi tomonda kóp qavatli hujayralardan tuzilgan ektoderma va 
eng ichki tomonda esa yupqa entoderma- ichak entodermasi joylashganligi kózga tashlanadi. 
Embrionning kóndalang kesimida nerv naycha, xorda, somit, segment oyoqlar, 
splanxnotomning parietal va vistseral varaqlarining tuzilishi va ózaro joylashuvini órganish 
oson. 
Ektoderma ostida ovalsimon shaklga ega bólgan bir necha qavat hujayralardan 
tuzilgan kattagina nerv nayi yotadi. Buning tagida esa kichik, shakli yumaloq xorda 
yotganligini kórish mumkin. 
Xorda va nerv naychaning ikki yon tomonlarida juda kóp shakli notóg‘ri 
hujayralardan hosil bólgan mezoderma joylashadi. Mezoderma rivojlanishi natijasida 
somitlardan 
segment 
oyoqchalar 
ajraladi. 
Segmert 
oyoqchalardan- 
splanxnotom 
yaproqchalari hosil bóladi. Splanxnotom yaproqchalaridan ektoderma tomon- 
splanxnotomning pariyetal varag‘i, entoderma tomon esa splanxnotomning vistseral varag‘i 
yónaladi. 
Splanxnotom vistseral varag‘ining oxirgi qismi bilan entoderma orasida yassi 
hujayralar bilan óralgan bóshliqlar kórinadi, bular qon tomir (aorta yoyining) boshlang‘ich 
davri hisoblanadi. Chetroqda esa amnion burmalarini kórish mumkin. 
Preparatning eng chekka qismlarida qon orolchalari- sariq xaltacha kózga tashlanadi. 
Topshiriq: Óq organlarning hosil bólish xillari sxemasini albomga chizish. 
Nazorat uchun savollar: 
1.Tóqima va organlarning taraqqyoti qaysi bosqichda boshlanadi? 
2. Mezenxima qavatidan qaysi tóqimalar rivojlanadi? 
3. Nerv nayining tuzilishi va joylashishi. 

---

79 
4. Mezoderma varag‘ining joylashish órni. 
5. Qon orolchalari- sariq xaltacha qayerda joylashgan?